Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 77

Þetta er ekki LIST
arins að gefa lesendum kost á að hverfa frá hversdagsleiðindum sínum og er
þannig þeim, sem bækur lesa, það sama og vikublöðin alþýðu manna. Og sögur
hennar seljast flestum betur. — Eru þá ótaldir þeir selskapsmenn (jet-set) sem
fetað hafa í fótspor hennar og þær leikkonur sem bætt hafa við kjaftasagnahefð
„fólks í fréttunum" með því að skrifa um hrottaskap þeirra leikara sem þær hafa
deilt svefnherbergi með um dagana. Öllu þessu fólki tekst bara bærilega að
fleyta persónu sinni á þeirri öldu alvarlega þenkjandi skrifa af því tagi sem áður
var lýst.
í síðasta hefti þessa tímarits (TMM nr. 1, 1980) talar Vésteinn Lúðvíksson
um þann kreisting „í skáldskaparliki sem flotið hefur um markaðina á undan-
förnum árum, kenndar við játningar, sjálfskrufningu, nýja einlægni og guð-
mávitahvaðekki; þar er aðferðin sú að ég tek mig og pakka mér inn og sendi til
mín — sem ekki þyrfti þó að vera svo vitlaust ef einhverju væri til að pakka“. Af
lýsingunni þykjumst við kannast við þá sölumennsku tilfinninganna sem setja
svip sinn á bækur Súsönnu Brogger og þeirra sem nefndir voru í sömu andrá og
hún. En orð Vésteins hitta fleiri fyrir því að þær bókmenntir, sem við höfum
gerst málssvarar fyrir, eru líka kenndar við „játningar“ og „sjálfskrufningu“. Af
samhengi greinarinnar ætlum við að „persónulegar játningar“ séu að viti
Vésteins ýmist góðar eða vondar, allt eftir því hvert jarðsamband rithöfundanna
er. Engu að síður eru alhæfingar hans slíkar að talsmönnum kvenfyrirlitningar
og andúðar á pólitískri einkalífsumræðu væri í lófa lagið að taka orð hans sér til
fulltingis.
Af öllu því sem hér hefur verið rakið má sjá að við viljum ekki afsala okkur
réttinum til að gagnrýna. Það er enginn gæðastimpill á bók að hún sé t. d.
skrifuð af yfirlýstum sósíalistum eða þá konum. Þær „sönnu sögur“, sem sækja
efni sitt til einkalífsins geta verið framsæknar og gagnrýnar eða afturhaldið
uppmálað. Þær skoðanir hafa stundum heyrst meðal kvenna upp á síðkastið og
raunar sést á prenti að kynsystur þeirra í röðum gagnrýnenda eigi ekki að
gagnrýna eða setja út á kvennabókmenntir — væntanlega í nafni kvennasam-
stöðu. Þá kröfu teljum við fáránlega enda hlýtur hún að bjóða forheimskuninni
heim.
Að kalla til ábyrgðar
Frumforsenda allrar gagnrýni sem mark er á takandi er að hún sé borin fram af
góðum lesendum, lesendum sem leggi sig alla fram við að skilja það sem höfund-
urinn hefur fram að færa og koma til móts við það. Þeir lesendur reyna eftir
323