Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 34

Tímaril Máls og menningar
Grár leikur
Þótt einhverjir vildu halda fast við þá afstöðu, að vera bandariska hersins á
Islandi útiloki landið frá aðild að hinu kjarnorkuvopnalausa svæði Norðurlanda
á sama tima og Noregur væri talinn gjaldgengur hluti svæðisins, þá væri ókleift
að útiloka Færeyjar á slíkum grundvelli. Varla færu dönsk stjórnvöld að lýsa
meginland danska ríkisins kjarnorkuvopnalaust svæði en skipa Færeyjum og
Grænlandi að vera utan við svæðið. Ef slíkt gerðist væri þessum tveimur
heimastjórnarsvæðum danska ríkisins gefið til kynna að þau fengju ekki að
njóta sama öryggis og herraþjóðin. Þótt Danir hafi talið aðstöðuna á Grænlandi
sér til tekna innan NATO, þegar framlag einstakra aðildarríkja til heildarkerf-
isins er metið, verður því ekki trúað, að slík tekjufærsla Danmerkur hjá NATO
gengi svo langt að gera Grænland formlega að viðurkenndu kjarnorkuvopna-
svæði stórveldisins á sama tíma og meginlands-Danir ætluðu sjálfum sér það
skjól, sem fengist með samningi um kjarnorkuvopnaleysi Norðurlanda.
Á sama hátt verður því ekki trúað, fyrr en fullreynt hefur verið, að þeir norsku
ráðherrar, þingmenn og aðrir skoðanaleiðtogar, sem á undanförnum áratugum
hafa boðað íslendingum nauðsyn þess fyrir Noreg, að bandarísk herstöð væri á
Islandi á sama tíma og samfelld dvöl erlendra hermanna væri bönnuð i Noregi,
ætli að gera tilætlunarsemi sína gagnvart Islendingum svo hrikalega, að þeir í
alvöru haldi því til streitu að ísland sé útilokað frá samningi um kjarnorku-
vopnalaus Norðurlönd vegna dvalar bandaríska hersins á íslandi. Verði niður-
staðan sú, að norrænir frændur vorir telji að bandaríska herstöðin dæmi ísland
frá samstöðu með öðrum Norðurlöndum um stofnun kjarnorkuvopnalauss
svæðis, þá hefur vissulega verið grár leikur þeirra norrænu ráðamanna sem lengi
hafa hvatt Islendinga til að hafa herstöðina í þágu norrænna, sérstaklega norskra
og danskra, hagsmuna.
Hreinskilin umrceða
Á næstu mánuðum verða Islendingar að knýja fram hreinskilna umræðu um
mörk hins fyrirhugaða kjarnorkuvopnalausa svæðis. Við höfum mikilvægu
hlutverki að gegna við að halda Færeyjum og Grænlandi, ásamt Islandi, innan
vébanda þeirrar tillögugerðar sem nú er í mótun. Það yrðu alvarleg vatnaskil i
þróun norrænnar samvinnu, ef fiskimannaþjóðirnar yrðu í þessum efnum
viðskila við hinar stærri frændþjóðir. Slík aðgreining myndi tvímælalaust auka
þrýsting stórveldanna á umfangsmeiri vígbúnað í eyríkjunum þremur. ísland,
Færeyjar og Grænland myndu því að öllum líkindum dragast enn frekar inn í
280