Tímarit Máls og menningar - 01.10.1981, Blaðsíða 108

Tímarit Máls og menningar
af innri þörf né ytri nauðsyn — til þess að gera virkilega upp hug okkar og taka
ótvíræða afstöðu í trúarlegum efnum. Það kann að vera ef á reyndi að annað
kæmi í ljós en það sem blasir við á ytra borði. En þá er ég líka hræddur um að
upp kæmi æði mörg sannfæringin sem bryti algerlega í bága við kristna
kenningu, t. a. m. sú sannfæring að til séu huldumenn og alls kyns dulin öfl á
sveimi í náttúrunni. Vera má að ýmsir hlustenda sjái enga mótsögn, engan
árekstur milli slíkrar náttúrutrúar, sem flestum er mæta vel kunn í líki anda- eða
draugatrúar og svo eiginlegrar trúar á Jesú Krist og kenningu hans. En þá stafar
slíkt sennilega af því hversu illa við erum í rauninni upplýst um kristna
kenningu og hversu mikið skortir á að við höfum tileinkað okkur fagnaðarer-
indið.
Ef þetta er rétt, þá er meginástæða þess eflaust sú að okkur íslendingum er
ósjálfrátt tamt frá fornu fari að gera skarpan greinarmun á kirkjunni annars
vegar, á kristinni trú hins vegar. Mörg okkar vanrækja með öllu kirkjuna og eru
jafnvel á móti flestu eða öllu þvi sem kirkjunnar menn aðhafast — en telja sjálfa
sig engu að siður kristinnar trúar. Er hægt að játa einlæglega og i alvöru trú á
Jesú Krist sem frelsara okkar og þjáningarbróður — án þess að taka virkan þátt
i lifi þeirrar kirkju sem hann stofnaði og vera jafnvel á móti henni?
Ég held ekki: trúarlíf sitt fær enginn ræktað og þroskað nema i samfélagi þar
sem menn deila sannfæringu sinni með öðrum og gangast undir ákveðna siði og
reglur sem leggja þeim skyldur á herðar. Kirkjan er slikt samfélag kristinna
manna og það er því einungis með þvi að taka þátt í lífi hennar og starfi sem
mönnum er unnt að rækta kristna trú sína. Spurninguna: eru íslendingar
kristnir? getum við þvi orðað: Hversu mörg okkar játa raunverulega trú á Jesú
Krist með virkri þátttöku í lífi og starfi kirkjunnar? Allavega gerum við það
ekki öll, sennilega einungis litill hluti þjóðarinnar. í þeim skilningi eru íslend-
ingar sem ein heild ekki kristnir.
Sú staðreynd að Islendingar gera í reynd svo skarpan greinarmun á kirkju og
kristni veldur í senn trúarlegri firringu meðal landsmanna og óheilindum
gagnvart kristinni kenningu: lslendingar eru kristnir, ef ég má orða það svo, án
pess aó verapað. Og það sem meira er, þeir laga ótal hugmyndir og skoðanir, sem
eiga ekkert skylt við kristna kenningu, að eigin óljósu trúarsannfæringu. Hin
friðsæla kristnitaka á alþingi fyrir tæpum 1000 árum — með sérákvæðum sínum
um réttindi heiðinna manna — skapaði eflaust þau sérstöku skilyrði sem hafa
einkennt íslenska menningu allar götur síðan. Og þar er ugglaust að finna
rótina að þeim greinarmun sem landsmenn gera á afstöðu sinni annars vegar til
hins kristna boðskapar sem þeir meðtaka eftir sínu höfði, hins vegar til þeirrar
354