Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 30

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 30
Tímarit Máls og menningar tveim konum, annars vegar hinni ungu og fögru Aglöju sem hann elskar ekki síður en hún hann. Og hins vegar er svo hin vafasama Nastassja sem hann elskar ekki en giftist af vorkunn, eins og hann segir. En sú vorkunn er upphaf ógæfu hans sem endar með dauða þeirra beggja, auk tveggja vina þeirra. Dulcinea Olafs Kárasonar, Bera, er hin skíra og hreina mynd fegurðarinnar. í vitund Ólafs verður hún æ óraunverulegri og leysist nánast upp og rennur saman við kraftbirtingarhljóminn og sólarljósið. Þvi eru kveðjuorð hennar táknræn er hún segir við Ólaf: „Hugsaðu um mig þegar þú ert í miklu sólskini“ (II, 272 og 280). Tengsl Beru við hugmyndina um kvenmynd eilífðarinnar eru greinileg. Þegar i æskuverki Laxness, Heiman eg fór, sem ritað er 1924 en fyrst gefið út 1952, birtist hugmyndin um kvenmynd eilífðarinnargreinilega, og er hugtakið sjálft sem um er að ræða auk þess ritað á þýsku, sem gefur þá um leið uppruna þess til kynna. Þar segir m.a. á þessa leið: Svala, ég gleymi ekki augum þínum, móðurinni, meynni, eingilmyndinni í augum þínum! Þú komst líkt og sjálf madonna, og einginn, sem viltist í myrkri hefur blessað ljósið meir en ég minníng þína. Hafi ég verið til áður en heimurinn var skapaður, þá hef ég elskað mynd eins og þína, lifandi ímynd desewig weiblichen, helgikonu, sem heimurinn hefur ekki gefið neitt en Guð alt.20 Hér er konan engan veginn andstæðingur Guðs heldur birtist hún sem madonna. Hugmyndin um kvenmynd eilífðarinnar er sterk hjá Göthe og kemur m.a. fram í persónu Gretchen í Fást. En úr verkum Laxness mætti nefna mörg dæmi um þessa hugmynd. Hér skulu tilfærð tvö, hið fyrra úr Kristnihaldi undir Jökli og hið síðara úr Biekkukotsannál. í Kristnihaldi undirjökli segir svo frá hugsunum Umba á einum stað: „Hver em eg að hafa orðið fyrir þeim gjömíngum að rata á mynd sem Göthe leitaði að en fann ekki, kvenmynd eilífðarinnar? ... Höfuðkonur veraldar mæla allar við mig einum munni: María mey með jesúbútinn á hné sér; gullöld grikkja með þvottakonuhnútinn og Venus úr Villensþorpi óbrotin .. ,“21 o.s.frv. í Brekkukotsannál segir: „... ég mundi aldrei framar finna Blæ. Sú ein var í rauninni sorg mín. Ég hafði svikið hina óholdteknu konu; konuna á himnum — „eilífðina í kvenmannslíki“.“22 í Heimsljósi hugsar Ólafur einnig í samræmi við þetta. Þar er ímynd konunnar hátt upphafin er Ólafur hugsar með sjálfum sér: „lifandi form úngrar elskandi konu, það er lykillinn að sjálfri fegurðinni, undir- ómurinn í skáldskap heimsins“ (I, 214). En Ólafur veit jafnframt, og í þeirri fullvissu styrkist hann jafnt og þétt, að kvenmynd eilífðarinnar er aðeins til sem 20
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.