Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 39

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Page 39
0r heimi Ljðsvíkingsins hans er hann strýkur af berklahæli til þess að taka þátt í verkfallsaðgerðum á Sviðinsvík og stofnar þar með heilbrigði samborgara sinna í bráða hættu. Öm Úlfar er hinn dæmigerði kerfisbundni hugsjónamaður þar sem hin mannúðlega hugsjón hefur verið kæfð vegna hins ómannúðlega ofurkapps. Ólafur Kárason og samlíðunin Ólafur Kárason hafnar hvoru tveggja skilningnum á þjáningunni. Hann skilur þjáninguna ekki eins og Jarþrúður sem kærleiksríka og réttláta refsingu Guðs, og hinar raunverulegu orsakir hennar sér hann heldur ekki í félagslegu misrétti þótt hann komi auga á verulegan hluta þeirra einmitt þar. Ólafur greinir milli tvenns konar þjáningar, annars vegar þeirrar sem á sér félagslegar orsakir og er af þeim sökum upprætanleg og hins vegar þeirrar sem á sér aðrar og dýpri orsakir og ekki er upprætanleg. Tákn þeirrar þjáningar sem ekki er upprætanleg með neinum félagslegum umbótum sér hann í hinum heilaga sjúkdómi konu sinnar og öllum afleiðingum hans þar sem hin erfiða sambúð verður þyngst á metun- um. Dauðastríð dóttur hans er einnig hluti af þeirri mannlegu þjáningu sem ekki verður tekin frá manninum heldur kallar á samlíðun hans. Hjálparleysi mannsins og smæð hans eru áberandi þættir í mannskilningi Laxness, má minna á hugsanir Bjarts í Sumarhúsum er hann lítur barn sitt nýfætt „.. . mikil skelfíng sem mannkynið getur verið aumt þegar maður lítur á það einsog það er í raun og veru“.32 Þessa smæð sér Ólafur Kárason einnig, ekki aðeins annarra heldur einnig sjálfs sín. I þessu hjálparieysi og smæð mannsins þjáist hann þjáningu sem virðist ofin í líf hans. Þegar Nonni litli í Sjálfstæðu fólki er að velta fyrir sér lífinu kemst hann ekki framhjá spurningunni um dauðann og þeirri óvissu um lífið sem sú spurning vekur óhjákvæmilega. Því skynjar hann kvöl móöur sinnar um nótt- ina, er hann vakir, á þessa leið: „í nótt á mamma ákaflega bágt. Stunurnar verða opnari og opnari, sárari og sárari, hún hljóðar, skrækir, þetta er þjáníng heimsins .. .“,33 Það er þessi þjáning heimsins sem Ólafur hefur skynjað næmar en aðrir menn, líkt og hann hefur skynjað fegurðina næmar en aðrir. I sambúðinni við Jarþrúði kemur samlíðun skáldsins skýrast í ljós. Eins og fram hefur komið átti fyrirmynd Ólafs, Magnús Hjaltason, einnig í erfiðri sambúð við hina flogaveiku Ingibjörgu sambýliskonu sína, sem hann flutti síðan frá sér á annan bæ og kom hún aldrei aftur til hans. Ólafur Kárason íhugar einnig að losna undan hinni erfiðu sambúð við Jarþrúði með því að flytja hana á brott. En Laxness víkur hér í þessu miðlæga atriði frá lífsmynstri fyrirmynd- 29
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.