Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 64

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Qupperneq 64
Tímarit Máls og menningar afráðið að sinna mannfélaginu í stað þess að einangra sig. Eg get mér þess til að forsenda þeirra umskipta hafi verið vonin um árangur; Halldór ætlaði sér ekki að búa innan um mennina eins og þeir voru, með illa burstaðar tennur o.s.frv., heldur varö að gera þá hreina. Og sá annmarki er á því fyrir hann að snúa aftur til samfélagsins að hann finnur að hæpið er að hann stuðli að hinni miklu uppbyggingu landsins með því að skrifa skáldsögur. Kapítalisminn hefur lengi haft tilhneigingu til að skilgreina listamenn sem afætur og krefjast hagnýts gagns af þeim, rétt eins og austantjaldssamfélagið hefur gert.10 Svar skálds sem gerir strangar siðferðiskröfur til sjálfs sin er að efast um tilverurétt skáldskapar- ins og biðja um þjóðnýtan dáðaskáldskap. Annað vandamál sem listamaður í auðvaldssamfélagi verður að glíma við er spurningin um sölumennsku: á hann að ganga sem lengst til móts við óskir neytenda og tryggja framfæri sitt (og þykjast lýðsinnaður)? Eða telst það ósiðlegt af listamanni að skipta um skoðanir og þegja yfir einhverju sem honum liggur á hjarta ef hann heldur að með því takist honum að bæta eigin hag? Náskylt þessu er að stilla því upp sem tveim andstæðum að skrifa og að lifa. Gúnther Kötz bendir á að þegar Ólafur Kárason gengur upp í jökulinn i lok Heimsljóss er hann að gefast upp á því aö skapa og reynir að lifa listina sjálfur milliliðalaust. Hliðstæða aðgreiningu er víða að finna hjá Halldóri, einkum framan af ferli hans. í grein í Alþýðublaðinu (5/2 1927) kveður hann sumar hagnýtar framkvæmdir síst minni skáldskap en margt það sem hafi verið fest á blað. Þannig telur hann t.d. það hafa verið mikinn skáldskap er Trotski skapaði Rauða herinn. Líkt er hugsað í Alþýðubókinni. í stað þess að lifa lífinu óbeint í gegnum frásagnir af atburðum er betra að hætta skáldskap og snúa sér að því að byggja skóla, reka almenningsbókasöfn o.s.frv. Auðvitað tengist þetta tákn- hugtaki endurspeglunarfagurfræðinnar, sem eiginlega ógildir sköpun höfund- arins og breytir verkinu í afrit. Og allt tengist þetta erfiðleikum listamannsins við að finna sér stað í samfélaginu. Annað dæmi um þennan vanda hjá Halldóri er þegar hann tekur undir þá skoðun, sem algeng var meðal höfunda hér áður, að „framígripum" skáldsöguhöfundarins í atburðarásinni sé ofaukið. Síðar nefndi hann þá rödd sem tjáir þessi framígrip (þ.e.a.s. höfundarpersónuna) „plúsex“. Franski nýnatúralisminn (nýsagan) reyndi að fylgja þessari kenningu út í ystu æsar og var á góðri leið með að losa skáldsöguna ekki bara við höfundarpersónuna heldur einnig við lesenduma.11 Halldór er meðal þeirra höfunda sem hafa rætt um að þeir séu eiginlega verkamenn og hafa lagt á það áherslu hve mikils vinna þeirra krefst. Rithöfund og óbreyttan verkamann má bera saman að því leyti að þeir hafa litla möguleika 54
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.