Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Side 66

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Side 66
Tímarit Máls og menningar Þótt mér sé ljóst að sóðaskapur á tíma Alþýðubókarinnar hefur verið geig- vænlegur í landinu finnst mér ástæða til að tala um hreinlætisæði (óhreininda- fælni) hjá Halldóri. íslendingar verða að vera hreinir, þeir verða að þvo sig og skrúbba þangað til þeir eru orðnir hreinir eins og María; það verður að þvo mannkynið hreint af erfðasyndinni, en það þýðir, ef við þýðum yfir á „vísinda- legt“ táknmál Halldórs: losa það við kapítalismann. Það þarf að þvo burtu sekt rithöfundarins sem leigupenna. Með því að úthúða borgarastéttinni reynir Halldór að sanna fyrir sjálfum sér að hann sé ekki háður henni, en hann losnar ekki við þann nagandi grun að hann sé það nú samt, jafnvel þótt honum líðist að „gefa smekk almennings á kjaftinn“. í félagsskap alþýðunnar á hann vart heima fyrr en hún hefur verið þvegin rækilega. En hann dregst að henni þótt skítug sé, rétt eins og Arnaldur að Sölku Völku. Hann vill frjóvga þjóðina með útlendum hugmyndum sínum og upplýsingu, en hann hryllir við sambýli við hana til frambúðar. Afstöðu hans til öreigans og þjóðar sinnar má líkja við ástarhatur.14 Hin veika stéttarstaða höfundarins hefur fleiri tilhneigingar í för með sér. Það er auðsætt að sem þiggjandi getur lærisveinn alþýðunnar (í karlasamfélagi) upplifað sig sem veikan og þá kvenlegan. En hinn upplýsandi kennifaðir og frjóvgari hefur gagnstæða merkingu. Þessi hnit, þ.e.a.s. kynferðislegar auka- merkingar, er sjálfsagt að hafa hugföst þegar maður athugar hina „veiku“ fegurðardýrkun eða árásargjarnan ritstíl. Friðarástin og taóisminn í bókum Halldórs er iðulega holdgerður í konum, oftast gömlum. Á tímum örra efnis- legra framfara, þegar krafist var meiri framleiðni og listamaðurinn átti í vök að verjast gegn þeirri ásökun að hann væri afæta, gat sú staða hæglega komið upp að hann upplifði sig sem ófullgildan karlmann í framleiðslunni. Það árásargjarna í stíl Alþýðubókarinnar er ranghverfan á þessu. Vandamál af líku tagi komu fyrir hjá fútúristunum, sem voru framúrstefnumenn eins og Halldór var um þetta leyti og pólitískt áhugasamir eins og hann. Hugsun Halldórs á þessum tíma markast af skörpum móthverfum. Inn í það dæmi kemur meðal annars skýr siðgæðisvitund hans, sem hefur gert sitt til að hann hugðist taka upp munklífi. í anda kaþólsku, en kannski alveg eins í samræmi við andlegar hræringar upp úrgelgjuskeiði, hneigist Halldór til að sjá konur ýmist sem maríur eða hórur, og á líkan hátt verða skáldin snillingar eða leigupennar o.s.frv. Hann er æskumaður, óþolinmóður um félagslegar framfarir og óbilgjarn, en þessi einkenni ásamt því að hann er menntamaður gera það að verkum að vinstristefna hans ætti að geta fallið ágætlega undir það sem Lenín kallar vinstri róttækni og segir að sé enginn bolsévismi. í því merkingarfræði- 56
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.