Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 81

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1982, Blaðsíða 81
Um trú og vantrú segja, þetta eru skipulagsatriði, helgisögnin og inntak kenningarinnar eru hin sömu. Þá er því til að svara, að engin trúarkenning og alls ekki sú kristna sem öðrum þræði er siðferðileg og þarmeð pólitísk, getur verið ónæm fyrir því samfélagi sem boðendur hennar lifa í. Frammá þetta er auðvelt að sýna með tilvísunum til kristnisögu sem geymir mýmörg dæmi um ótrúlega aðlögun kenningarinnar að valdabaráttu ólíkustu stétta, og efast ég um að nokkur maður geti nú talið það allt til kristni, hvaðþá „raunverulegrar kristni“. íslenska þjóðkirkjan á okkar dögum og meðferð hennar á kristinni kenningu er engin undantekning frá þessu. Boðskapurinn og trúariðkunin taka mið af status quo í efnahagslega kraftmiklu en ótryggu stéttasamfélagi. Þess er meiraðsegja vand- lega gætt að ekki komi til árekstra við þá skefjalausu efnisdýrkun sem er eitt höfuðeinkenni tímanna. Taki kirkjan sem slík pólitíska afstöðu er hún ævinlega í fullu samræmi við hagsmuni valdhafanna. Söfnuðirnir láta sér lynda prestastétt sem er enn á því stigi sem Þórbergur sagði hana 1928: „víðast hvar handhægt verkfæri ríkjandi hugsunarháttar.“ Og sívaxandi þörfum fyrir sálusorgun getur þessi kirkja ekki mætt; þau mál reynir nú ríkið að leysa í samvinnu við lyfjaiðnaðinn með alkunnum árangri. Ég tel mig ekki vera að hefja frumkirkjuna til skýjanna þótt ég haldi því fram að hún hafi, bæði í trúarlegum og pólitískum skilningi, verið önnur en íslenska þjóðkirkjan á ofanverðri tuttugustu öld. Það sem Páll kallar „trúarlega firringu meðal landsmanna og óheilindi gagnvart kristinni kenningu“ er aðeins önnur mynd af óheilindum kirkjunnargagnvart sjálfri sér og samtímanum. Og af þeim sprettur skiljanlega takmörkuð virðing. Við þetta bætist að í vitund flestra er þjóðkirkjan sem stofnun tengd ríkinu og þarmeð valdi og valdbeitingu. Þetta stafar þó vafalaust ekki af því einu að kristni er hér ríkistrú og þjóðkirkjan að vissu leyti ríkisrekin heldur líka því að enn eimir eftir af reynslu liðinna kynslóða. Um aldir sóttu íslendingar leiðsögn og huggun til kirkjunnar en fengu líka áþreifanlega að kenna á þröngsýni hennar, miskunnarleysi og þjónkun við erlent vald og innlent. Og þarna, miklu fremur en í hinni friðsælu kristnitöku, er að finna rót þess greinarmunar sem landsmenn gera nú á kirkjunni og hinum kristna boðskap. Ég held að í þessum efnum sé íslendingum merkilega sjálfrátt. Þeir eru sinnulitlir um stofnun sem þeim finnst ástæða til að treysta ekki nema rétt mátulega. Og þvert ofaní allan rétttrúnað vinsa þeir úr kristinni kenningu (eða því sem þeir telja að sé kristin kenning) það sem reynslan og vaninn hafa kennt þeim að betra sé að styðjast við en ekki neitt. En ef hægt er að segja að þeir séu „kristnir án þess að vera það“, þá vaknar spurningin hvort kirkjan sé það ekki 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.