Tímarit Máls og menningar - 01.09.1997, Page 112

RITDÓMAR
Morgunsólin þennan haustdag,
sjórinn blár og himinninn
- nágranninn keyrir bláa
bílinn út úr bláa skúrnum
við bláa húsið og ekur
burt í bláum mekki
sem sundrast í logninu
hægt og haegt
Þetta er mánudagur,
og blágresi fallið
í hvömmum
Hús og gluggai-
í ljóði sem nefnist Kvöldsöngur er skáldið
statt úti undir berum himni, „einn í
grænni veröld“, og þykir gott að hugsa til
þess: að „fara aldrei framar/ inn í hús“.
Lesanda Indíánasumars kemur þessi
hugsun ekki á óvart, því hvað effir annað
koma hús við sögu. Gróflega mætti
skipta ljóðum bókarinnar í „næturljóð“
og „sólarljóð“, „inniljóð" og „útiljóð“; oft
er skáldið líkt og fangi í inniveröld, lífið
er utan veggja og það berst til höfúndar
inn um glugga - og í ljóðum sem gerast
utan húss er iðulega horft í átt til húsa
eða gægst á glugga.
Strax í fyrsta ljóði Indíánasumars
koma gluggi og hús fyrir, og eins hin tvö
aðal-efnisorð bókarinnar: myrkur og
ljós. I næsta ljóði er myrkur og ljós enn
yrkisefni, í þar næsta er sem „nóttin
með/ sína þöndu vængi ædi að/ teygja sig
inn um gluggann/ hérna og hrifsa mig til
sín/ og draga inn í húsið bak/ við stjörn-
urnar“ . . . í fimmta ljóði bókarinnar
skín tungl „utan við/ gluggann . . .“
Tveimur ljóðum síðar sofnar skáldið
með morgni í „húsinu með/ steinþak-
inu“. I ljóðinu þar á eftir lokar skáldið
augum „í skugganum af/ rauða timbur-
húsinu“. Fáeinum ljóðum aftar sér skáld-
ið dökka hesta „út um svefn-/ herbergis-
gluggann“. Skömmu síðar hrörnar „gula
húsið“ með ári hverju. Þremur ljóðum
aftar skín sólin „inn um/ gluggann."
Tveimur ljóðum síðar birtist „bláa hús-
ið“ í vorsól. Tveimur blaðsíðum aftar
reikar einmana fólk „gamla stíga/ innan
um/ náttskyggð hús“. Dálitlu síðar situr
skáldið „við eldhúsgluggann“. í ljóðinu á
næstu síðu kemur læknir á hvítum slopp
„út um kjallaradyr/ á sjúkrahúsinu".
Tveimur síðum aftar er tjörnin „með
skuggaheitinu/ rétt við stofuglugg-
ann .../ og gljáfægður tehitari/ í glugga-
kistu“. Tveimur ljóðum síðar eru fíflar
undir húshlið og í „litiu rúmi innan við/
fjögrarúðugluggann sefúr/ hvíthærður
strákur, og gler-/ augu í gluggakistunni“.
Tveimur ljóðum aftar veðrast krossar á
leiðum „einsog húsin/ fyrir neðan, en
húsin/ eru oftar máluð“. I öðru ljóði í
sömu opnu eru niðurlagsorðin: „Glugg-
inn/ er opinn“. Einu Ijóði síðar eru svefn-
rósir „í potti úti í/ gluggakistu, og sófinn/
góði og rauði/ undir glugganum11. í
næsta ljóði les skáldið síðdegis „um fiðr-
ildi/ sem sest á bókarsíðu/ við opinn
glugga“. Skömmu síðar segir: „Kvöldin
dökkna/ norðurljósin kvikna/ yfir hús-
um/ með ljós/ og skugga/ í gluggum". I
næstu ljóðum koma fyrir kirkjur, kofar
og lasleg hús, uns skáldið segist í fyrr-
nefndu kvöldsöngsljóði ekki vilja ff amar
inn í hús. Þegar þar er komið sögu er
þriðjungur bókarinnar eftir, og þó hverfa
hús ekki af síðum hennar, „bláa húsið“ er
eftir og í einu ljóðanna kemur kona út úr
„gula húsinu“ og mætti svo áfram telja.
Nú er það annað hvort, að skáldið
hefur ekki gætt að sér eða þetta er með
vilja gert, að klifa svo á húsum og glugg-
um, máske í táknrænni merkingu - en
nokkuð er það einhæft.
Tíminn er undarlegur náungi
Hugleiðingar um gleði og sorgir í lífi
manns, hverfulleikann, eilífan hring árs-
tíðanna, allt eru þetta kunnugleg stef frá
örófi alda í skáldskap - og Gyrði tekst vel
að túlka þau, eins og í eftirfarandi ljóði,
þar sem tíminn er persónugerður sem
kuflbúinn grasalæknir:
110
TMM 1997:3