Tímarit Máls og menningar - 01.09.1997, Blaðsíða 99

GAMANBRÉF TIL GÓÐKUNNINGJA MÍNS
uðu“ þeir ekki mál sitt með tökuorðum eins og kirkja, prestur og biskup,
jafnvel krossl Og fóru að syngja á Saltarann, þrælbeinin!
Og hvað með karlana sem tóku að færa í letur biskupatal og konungaævir?
Var íslenskan sem lærðir menn á Þingeyrum töluðu í scriptorium ókrydduð?
Toluðu þeir ekki um bók, penna, letur, bréf og punkt, jafnvel kommu?
Og hvað með síðari tíma menn? Kryddaði Jón Arason ekki mál sitt? Eða
Jón Indíafari. Eða Hallgrímur Pétursson? Eða Guðbrandur Þorláksson? Eða
Árni Magnússon? Eða Jón Steingrímsson?
Æijú, það gerðu þeir nú, blessaðir karlarnir.
Og þá komum við nú að spurningunum miklu: Hverjir mega krydda
íslensku sína og með hverju?
Einhverjir kynnu að lesa svo í mál mitt, sem ég væri að núa þér því um
nasir, að karlar mættu krydda mál sitt en konur ekki, þar sem umrædd grein
þín fjallar um tvær konur sem ræðast við. Það ætla ég þér alls ekki, Ólafur, og
því er best að sneiða hjá spurningunni um það „hverjir“ megi strá erlendum
krásjurtum í tungutak sitt. Víkjum heldur að sjálfu kryddinu. Ég skil grein
þína svo, að þú teljir orð mismunandi vel ættuð, án þess þú útskýrir nánar í
hverju göfgi og ógöfgi orðsifjanna sé fólgin. Þann skilning minn byggi ég á
því sem stendur á bls. 95, þar sem þú ræðir um nafnorðið „upplifun“ og
sögnina að „upplifa,“ sem þér er afar illa við vegna þess hvað orðin eru „illa
ættuð.“
Danir hafa gert okkur þann greiða að taka þessi orð úr þýsku og færa
þau í danskan málbúning sem íslendingar hafa síðan gleypt við og
aldrei áður tekið sér í munn annað eins hnossgæti, enda þótt þessi orð
séu í rauninni illa œttuð. (Leturbreyting mín).
I æsku las ég bók um hraustan, norrænan dreng sem lenti í miklum ævin-
týrum í Ameríku. Nafni bókarinnar hef ég gleymt, en lýsingu á kynblendingi
sem þar var hef ég ekki gleymt, þar stóð nefnilega: „hann var sorablanda
indjána og negra!“ (Og auðvitað hinn versti maður).
Eru orðin upplifun og upplifa sorablanda dönsku og þýsku, og því brott-
ræk úr „hreinu máli?“
Er orðið prestur, sem barst úr grísku í þýsku og þaðan í íslensku við kristni,
betur ættað en upplifa.
Er orðið bíll, sem var myndað úr latínusproki, eins og nafn á svo mörgu
fjölmúlavílinu á okkar dögum, og barst trúlega úr þýsku í dönsku um síðustu
aldamót og þaðan í íslensku, betur ættað en módernismP.
Er orðið kommúnismi, sem barst úr þýsku í dönsku og þaðan í íslensku,
verr ættað en prósP.
TMM 1997:3
97