Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Blaðsíða 99

„DORDINGULL HÉKK ÉG í LÆBLÖNDNU L0ÉT1“
skáldkonunni hans Kristjáns hefur nú vaxið ásmeginn því hún er orðin eitt
af meginviðfangsefnum í heimspeki- og eðlisfræðideildum erlendra háskóla.
Þetta dæmi er auðvitað fjarstæðukennt og í grein sem ber nafnið „Rökleysis-
hyggja í menntamálum" er slík rökvísi ekki til fyrirmyndar.
Ég veit ekki til þess að svarta skáldkonan sem Kristján lýsir hafí nokkru
sinni verið til og hef helst á tilfinningunni að hún tilheyri þeim nútíma
goðsöguheimi sem kuldaboli, jólakötturinn og Leppalúði skipa í vitundarlífi
íslenskrar æsku. Sú fullyrðing að hún stefni eðlisfræði- og heimspekinámi í
hættu er vitanlega ekki svara verð. En þar sem einhverjir gætu enn tekið þá
fullyrðingu Kristjáns trúanlega að Shakespeare hafi í bókmenntakennslu
vikið fyrir ,óæðri skáldverkum svartra kvenna1 vil ég varpa fr am eftirfarandi
spurningum:
a) Er fjöldi fagurbókmenntaverka eða höfunda þeirra óbreytanlegur?
Gerist það sjálfkrafa um leið og við förum að skoða bókmenntir nýrra
rithöfunda að við fjarlægjum sama fjölda hefðbundinna höfunda úr heims-
bókmenntahillunni og þá ávallt það sem hefðin telur best? Jafn gáfulegt væri
að kvarta yfir Laxness-námskeiðum íslenskudeildar Háskóla íslands á þeim
forsendum að þau vinni gegn markvissri fornsagnakennslu. Ef Shakespeare
víkur að lokum af námsefnislistum erlendra háskóla verða ástæðurnar aðrar
og flóknari.
b) Af hverju skýtur þessi fullyrðing fýrst og fremst upp kollinum þegar
við beinum augum að kvenrithöfundum eða höfundum úr minnihlutahóp-
um? Ég hef t.d. aldrei séð þessa kenningu setta til höfuðs Faulkner- og
Hemingwayfræðingum.
c) Hvað í fari svörtu skáldkonunnar gerir hana svona hættulega samfé-
laginu? Líkt og kennararnir í ímynduðu rétttrúnaðarnámskeiðunum eru
aðeins sagðir kenna bækur vegna kyns, kynþáttar og kynhneigðar þess sem
skrifar, varar Kristján við hættunni með því að gera höfundinn tortryggileg-
an á sömu forsendum. Bókmenntasmekkur kennaranna er gerður hlægileg-
ur með því að draga upp háðulega mynd af höfundinum, sem verður að
ótrúverðugum fulltrúa pólitísks smekks. En með því að beina augum að
líkama höfúndarins fellur Kristján í sömu gryfju og þeir sem hann gagnrýnir,
því ætía má að þetta sé eina ástæðan fyrir því að bókmenntafræðingar kenni
verk svartra kvenna. í stað þess að beina augum að góðum eða slæmum
skrifum skáldkonunnar lastar hann þann líkama sem fleðuffæðingarnir lofa
og einangrar hana því frekar.
d) Gæti verið að svartar skáldkonur séu kenndar vegna þess að þær eru
ritfærar og að framlag þeirra leiði til aukinnar menningarlegrar farsældar?
Er ekki hugsanlegt að lestur á verkum þeirra geti komið „æsku landsins til
þroska" og búið hana „undir líf og starf í nútímaþjóðfélagi"? Ég hefði haldið
TMM 1998:1
89