Tímarit Máls og menningar - 01.03.1998, Page 123

RITDÓMAR
hann bíður þess aldrei bætur. Það sest að
í honum eilífur kuldi, hann verður kjark-
laus, heimakær og áhyggjufullur.
Þegar Jakob ætlar seinna að standa á
eigin fótum og fer að heiman stendur
faðirinn ekki með honum heldur bregst
honum. Bókin Snákabani er skrifuð í
endurliti með þá niðurstöðu vitaða. Fað-
irinn var aldrei til staðar í lífi Jakobs sem
persónugerfingur Laganna sem hægt er
að gera uppreisn gegn, hann var tilbún-
ingur, fjarvera merkingar, Lögin eru
annars staðar. Fyrir Jakobi liggur að
reyna „að finna aftur sælulandið mitt. Ég
vonaðist til að komast aftur í launaða
vinnu sem fyllti mig af dugnaði og
hörku.“ (119)
Aftur til náttúrunnar
Jakob flytur að heiman upp í sveit til
vinar síns. Bóndinn Hálfdán og bróðir
hans hafa losað sig við allan búskap og
Hálfdán hfir á að gera upp gamla bíla og
selja þá. Það er verið að slátra búfénu á
þeim bæjanna sem ekki eru þegar komn-
ir í eyði og fólkið í sveitinni er á förum.
Sveitin er enn dauðamerktari en þorpið.
Jakob og Finnur búa hjá Hálfdáni,
drekka með honum og liggja uppi á hon-
um.
Þeir félagarnir taka einu sinni til
hendinni og fara viti sínu fjær af timbur-
mönnum til að hjálpa bónda á næsta bæ
við að slátra nautum. Þegar þeir skjóta
stærsta nautið fær Hálfdán hjartakastið
og dauði dýrsins og dauði fulltrúa deyj-
andi bændasamfélags speglast hvor í
öðrum á blóðvellinum.
Eftir að Hálfdán er farinn suður og
geðbilaður bróðir hans með honum stela
Finnur og Jakob peningum og greiðslu-
kortum gestgjafa síns. Þeir eru orðnir
þjófar auk þess að vera sníkjudýr, menn
sem er gjörsamlega ofauldð í samfélag-
inu. Það lögmál föðurins sem Jakob virð-
ist vera að finna aftur er frekari aðskiln-
aður og höfhun eða gelding ef vísað er til
hugtaka sálgreiningarinnar. Jakob beygir
sig hins vegar ekki undir hana til að sam-
sama sig föðurnum af því að hann veit
ekki lengur hver faðir hans er.
Einangrun þeirra félaga byrjar að taka
alvarlega á taugarnar og Jakob sökkvir
sér í lestur um leið og hann borðar æ
minna. Þeir Finnur nenna ekld að elda
og keyra venjulega niður í veitingaskál-
ann við þjóðveginn til að borða ham-
borgara og ff anskar. Finnur spikfitnar en
Jakob horast niður og nýtur þess að finna
líkamann minnka að ummáli. Hann
gengur upp í fjallið, gengur um í dalnum,
í náttúrunni, en eldd eins og bóndinn
sem hefur gagn af henni, ekki eins og
ferðamaður sem nýtur fegurðar hennar,
heldur hjálpar náttúran honum til að
vinna að ákveðnu verkefni. Verkefni Jak-
obs er að finna sæluríldð og leiðin til þess
er leið meinlætamannsins, svelti, hreins-
un, höfhun líkamans og leit að .Jcjarnan-
um“. Kjarna hvers? Eða hvernig kjarna?
Jakob er ekld trúaður, engin sérstök
heimspeki heldur fyrir honum vöku og
það sem hann virðist leita að er einhvers
konar líkamsgerfður kjarni persónulegr-
ar tilvistar: „Ég vildi finna fýrir egglaga
sökkunni í iðrum mér.“ (172) Ef þessi
harði merldngarkjarni finnst telur Jakob
sér trú um að honum batni aumingja-
skapurinn, hann verði duglegur aftur, fái
vinnu, verði hluti af samfélaginu og
reglu föðurins. Þessi mistök hefur hann
gert áður. En í þetta sinn beinir hann öllu
sínu afli gegn sínum eigin líkama en ekki
samfélaginu.
í þriðja síðasta kafla bókarinnar sem
heitir „ísbreiðan, faðir minn, kuldinn“
fer Jakob út á ísi lagt fljótið í einni af
göngum sínum, missir viðmið og átta-
skyn og endurlifir þá reynslu sem breytti
föðurnum, rændi hann kjarkinum og
„karlmennskunni“. Hann endurlifir það
þegar faðirinn kemur gangandi utan af
ísnum, útlínur af manni koma í ljós og
hann stendur frammi fyrir einhvers kon-
ar „kjarna“ og þarna um nóttina trúir
hann því ekki að þessi ffamandi vera sé
TMM 1998:1
113