Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Síða 24

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 201524
AðdrAgAndi þemAnáms í KennArAhásKólA íslAnds
hvaða spurningar og sjónarmið greinar þeirra gætu lagt í sameiginlegan sjóð þema
undir heitinu Skóli og samfélag. Afrakstur fundarins var allnokkur bálkur hugmynda
að samþættum viðfangsefnum. Um þessa tilraun vitnuðu hlutaðeigandi kennarar eftir
á að hún hefði gefið þeim jákvæða reynslu af því að vinna saman að uppbyggingu
„próblemorienteraðs“ námskeiðs. Er ástæða til að ætla að þemahugmyndin hefði átt
erfitt uppdráttar ef kennarar hefðu ekki gefið sér tóm til að forprófa hana á þennan
hátt (Loftur Guttormsson, 1975–1978).
Greinilegt er að þær umræður sem fóru fram á útmánuðum 1978 í aðskildum
hópum nemenda og kennara hafa alið á tortryggni á báða bóga. Fyrirliðar nemenda
áttu bágt með að skilja hve langan tíma kennarar töldu sig þurfa til að fóta sig í nýju
skipulagi. Og kennarar létu stundum orð falla sem ertu fyrirliða nemenda (Haukur
Viggósson, 1978a, 3–4). Harkalegust voru viðbrögð fyrirliðanna þegar þeir dreifðu
miða fyrir kennarafund 12. apríl með spurningum á borð við: „Er verið að útiloka áhrif
nemenda með lokuðum klíkufundum kennara?“ (Spurningin mun hafa átt að vísa til
áðurnefnds fundar 1. árs kennara); „Eru yfirvöld skólans að misnota skólamálahóp
nemenda sem í einfeldni sinni hefur trúað á heilindi kennara, til að hafa nemendur
góða?“ (Spurningar sem beint er til kennarafundar í KHÍ. 12.4. 1978). Hér mun átt við
þær aðstæður sem höfðu skapast með tilkomu hins óformlega umræðuhóps.
Bak við þessar ýfingar bjó eflaust ágreiningur, ekki aðeins um það hvers konar
vinnubrögð hæfðu endurskoðun á grónum starfsháttum heldur og um það hve langt
skyldi ganga í breytingaátt. Meginatriði í gagnrýni nemenda á kennsluhætti í skól-
anum var að kennarar, einkum í valgreinum, samsömuðu sig eindregið ímynd hefð-
bundinna háskólakennara – litu á sig sem sérfræðinga hver í sinni þekkingargrein
(Guðbjörg Pálsdóttir og Rúnar Sigþórsson, 1978, bls. 54–56). Þetta kom einnig skýrt
fram í blaðagrein sem Haukur Viggósson birti vorið 1978 þar sem hann fjallaði m.a. um
hlutverkaskilning kennaraháskólakennara: „Margir þeirra líta á sig sem sérfræðinga
sem eiga að miðla þekkingu sinni til nemenda með hefðbundnum aðferðum háskóla-
kennara, án tillits til markmiða kennaranámsins (uppalandi, leiðbeinandi)“ (Haukur
Viggósson, 1978c, bls. 14). Það var ekki síst af þessum sökum sem fyrirliðarnir voru
andvígir þeim sem mæltu með því, í umsögn um nýtt frumvarp til laga um KHÍ, að
skólinn yrði sameinaður Háskóla Íslands (Alþingistíðindi 1977–1978, 99. löggjafarþing.
A, bls. 1629–1641, 1649–1653).
Sameinast um úrbótaleið: þemanám
Að afstaðinni vinnu í umræðuhópi uppeldisskorar hófst samstarfsnefnd aftur handa
af fullum krafti í apríl. Nokkur tími fór í að greiða úr snurðum sem höfðu hlaupið á
samstarfsþráðinn en síðan var tekið til við að ræða um almenn stefnuatriði sem aðilar
hins óformlega umræðuhóps lögðu fram. Á samstarfsnefndarfundi 7. apríl lagði
skólamálahópur nemenda svo fram fjölritað plagg, „Túlkun á markmiðum grunn-
skólans“. Eins lagði Þuríður J. Kristjánsdóttir (1978) fram plagg, þar sem hlutverk
kennara var skilgreint í ljósi meginmarkmiða grunnskóla. Í ljósi þessa var leitast við
að skilgreina hlutverk grunnskólakennara og draga af því ályktanir um inntak og
skipulag námsins í KHÍ. Nemendur töldu „sálarfræði, kennslufræði, félagsfræði og