Uppeldi og menntun - 01.06.2015, Page 27

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 24(1) 2015 27
lOFTUr gUTTOrmssOn
Nemendur voru sóknar- og frumkvæðisaðili í ákafri innanhússumræðu veturinn
1977–1978 en viðbrögð meirihluta kennara einkenndust, einkum framan af, af sjálfs-
varnarblandinni tregðu. Með nýbreytnihugmyndum nemenda var líka hróflað við
grunnþáttum í hefðbundinni ímynd háskólakennara sem lektorarnir í KHÍ höfðu
smám saman reynt að tileinka sér. Fylgi við þær gat kostað kennara endurmat á bæði
félagsfestum og persónulegum viðhorfum – ferli sem er í eðli sínu hæggengt. Að hluta
má rekja ýfingar þær sem urðu með nemendum og kennurum til þessara aðstæðna
en að öðru leyti til þess að sú nýskipan kennsluhátta sem var á dagskrá fól í sér átök
um völd og áhrif. Sem „lögmætur“ valdhafi í skólastofunni (í hefðbundnum skilningi)
voru kennarar ekki reiðubúnir til þess að veita nemendum svo mikið valfrelsi innan
ramma þemanáms sem ýmsir oddvitar hinna síðarnefndu kölluðu á.
Við því hefði mátt búast að fyrirliðar nemendaandófsins í KHÍ skynjuðu baráttu
sína sem lið í „uppreisn æskunnar“ sem var meginþáttur í 1968-hreyfingunni og birt-
ist hér á landi í ýmsum myndum á fyrri helmingi áttunda áratugarins (Gestur Guð-
mundsson og Kristín Ólafsdóttir, 1987, bls. 189–222). Þetta kemur þó ekki skýrt fram
í boðskap þeirra, ólíkt því sem gerðist í Háskóla Íslands þar sem nemendaandófið
hafði á sér mjög róttækan pólitískan blæ (Jón Árni Friðjónsson, 2013, bls. 232–238).
Almenna, pólitíska róttækni má vissulega greina á fyrra stigi andófsins í KHÍ hjá
nokkrum fyrirliðum nemenda en á seinna stigi þess, frá 1977 að telja, var róttæknin að
mestu leyti bundin við hinn uppeldis- og kennslufræðilega boðskap þeirra. Á þessu
seinna stigi tengdu fyrirliðarnir baráttu sína í fæstum tilvikum við róttækan pólitískan
boðskap enda hafði þá fjarað mjög undan 1968-hreyfingunni hér á landi sem annars
staðar.
Nýbreytnistarfið, sem hófst af fullum krafti veturinn 1977–1978, fór að mestu leyti
fram til hliðar við stjórnunarstofnanir skólans, skólaráð og skólastjórn; þar af leið-
andi er markmiða og inntaks þess að litlu getið í opinberum stjórnsýslugögnum. Segja
má að samstarfsnefndin, sem skipuð var fulltrúum kennara og nemenda, hafi starfað
fremur með vitund skólastjórnar en á ábyrgð hennar. Hversu einróma skólastjórn
féllst vorið 1978 á tillögur nefndarinnar er til vitnis um að einmitt vegna hægagangs-
ins í starfi hennar hafði kennurum og nemendum gefist ráðrúm til að samræma sjón-
armið sín og skapa modus vivendi – bráðabirgðasamkomulag á nýjum grunni. Þessi
reynsla varð á næstu misserum aflvaki áframhaldandi breytinga- og þróunarstarfs
sem festi smám saman í sessi sjónarmið framsækinnar uppeldisfræði við KHÍ. Mikinn
þátt í þessu átti líka að þegar kom fram á níunda áratuginn fjölgaði í kennaraliði KHÍ
þeim sem höfðu verið beinir þátttakendur í hinni fjölþættu nýbreytnistarfsemi skóla-
rannsóknadeildar menntamálaráðuneytisins (Ingólfur Ásgeir Jóhannesson, 1991,
bls. 214–215). Þegar á allt er litið má halda því fram að hin upphaflega stefna stjórn-
valda, að gerðar skyldu samhliða endurbætur á almennri grunnmenntun í landinu
og almennri kennaramenntun, hafi verið komin á góðan rekspöl kringum 1980. Hvað
kennaramenntunina áhrærir er harla ólíklegt að þetta hefði gerst ef ekki hefði komið
til andóf og barátta nemenda í KHÍ á síðari helmingi áttunda áratugarins.