Morgunblaðið - 20.05.2015, Blaðsíða 50

50 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. MAÍ 2015
Hollt væri alþingis-
mönnum sem og lands-
lýð almennt að taka vel
eftir, þegar könnun
kemur fram frá OECD
og um leið altæk til-
mæli til allra um
hvernig bregðast eigi
við ógninni af völdum
áfengis. Það er þyngra
en tárum taki að á
sama tíma skuli menn á
löggjafarþingi okkar
leggjast svo lágt að leggja til löggjöf
sem brýtur gjörsamlega gegn því
sem allar stofnanir heims, sem ein-
hvers eru virtar í þessum efnum,
ráðleggja.
Ríkisútvarpið birti hér um fregn
sem ég vil vekja frekari athygli á.
En hvað segir svo þessi nýja
skýrsla OECD? Rétt er að koma að
fáeinum punktum í stuttri blaða-
grein. Þar segir m.a. svo: Ísland er
eitt fárra ríkja innan OECD þar
sem áfengisneyzla hefur aukist á
undanförnum 20 árum. Svo er vikið
að því hversu óhófleg áfengisneyzla
hafi aukist á meðal kvenna og ung-
menna í mörgum ríkjum OECD og
eðlilega sagt að slíkri neyzlu fylgi
aukið ofbeldi, fjölgun umferðarslysa
– og svo hið sjálfsagða, auk þess
sem það hafi afar slæm áhrif á
heilsu fólks.
Og enn segir að óhófleg áfeng-
isneyzla sé fimmta algengasta bana-
mein fólks í heiminum í dag og kem-
ur ekki á óvart fremur en aðrar
staðreyndir sem þarna eru raktar.
En hvað er til ráða, er ekkert í
þessari skýrslu sem til varnar má
verða? Jú, og nú skulu menn eftir
taka, því hér eru engir
öfgamenn á ferð, engir
ofstækisfullir bindind-
ismenn eins og við höf-
um mátt heyra í gegn-
um tíðina talað um
þessi mál, þessi inn-
antómu andmæli við
staðreyndunum hjá
þeim sem kalla á aukið
„frelsi“, samanber
þingmennina okkar
sem afbaka frelsið með
tillöguflutningi sínum.
Og taki menn nú eftir því sem
OECD segir um þetta: „Stjórnvöld
geta gert eitt og annað til að
stemma stigu við óhóflegri áfengis-
drykkju, aukið ráðgjöf til þeirra sem
drekka of mikið, hert lög um ölv-
unarakstur, hækkað verð á áfengi
og þrengt aðgengi fólks að áfengi“.
Rímar þetta síðasta ekki vel við
frumvarpið á Alþingi Íslendinga eða
hvað sýnist þeim sem opnar hlustir
hafa og sem vilja virða staðreyndir,
hvað sem þrýstingi áfengisauðvalds-
ins líður?
Lásuð þið ekki rétt sem ráð
stjórnvalda til að minnka ógnina af
áfenginu að þrengt aðgengi sé þjóð-
ráð, hitt þá óráð utan efa? Stað-
reynd ekki satt?
Og ekki er aldeilis svo samkvæmt
neyzlutölunum, að bjórinn hafi held-
ur betur „bætt áfengismenningu“
okkar eins og er svo vinsælt að veifa
framan í fólk. Heildarneyzlan myndi
stöðugt aukast sögðum við andstæð-
ingar bjórsins og ég get hryggt há-
skólanemann unga sem í blaðagrein
á dögunum sagðist ekki hitta nokk-
urn mann sem væri ekki með inn-
leiðingu á bjórnum. Jú, minn kæri,
fjölmargir, ekki sízt það fólk sem
hefur orðið fyrir barðinu á „bjarg-
ráðinu“ bjór. Svo segir OECD eitt
enn: Þrátt fyrir að forvarnir geti
verið dýrar, þá margborgi það sig til
lengri tíma. Orð í tíma töluð. Ég
færi Ríkisútvarpinu þakkir okkar
svo fjöldamargra fyrir að vekja
verðuga athygli á þessari skýrslu.
Vonandi vekur hún einhverja til vit-
undar um hinn kalda og grimma
veruleika sem um er fjallað.
Skýrsla OECD –
varnaðarorð
staðreyndanna
Eftir Helga Seljan
Helgi Seljan
» Og enn segir að
óhófleg áfengis-
neyzla sé fimmta
algengasta banamein
fólks í heiminum í dag.
Höfundur er formaður
fjölmiðlanefndar IOGT.
Þeir sem glíma við
alvarlega sjúkdóma
eða afleiðingar slysa
þurfa gjarnan á end-
urhæfingu að halda í
sínu bataferli. End-
urhæfingin miðar að
því að einstakling-
urinn nái sem bestri
færni í víðum skiln-
ingi. Endurhæfing fer
m.a. fram á end-
urhæfingarstofnunum, ekki síst
þegar afleiðingar veikinda eru
margþættar og þörf á aðkomu
margra fagaðila. Í endurhæfingu er
leitast við að kortleggja vanda ein-
staklingsins, vinna með hans styrk-
leika og veikleika og ná þannig
fram sem bestri færni. Afleiðingar
sjúkdóma og slysa geta orðið var-
anlegar þannig að viðkomandi býr
til frambúðar við skerta getu til
daglegra athafna og þar með talið
skerta starfsgetu. Það getur því
orðið sú breyting á högum fólks að
það eigi ekki afturkvæmt í fyrri
störf. Þrátt fyrir skerta færni er í
endurhæfingu lögð áhersla á það
sem einstaklingurinn
getur gert og oft þarf
að aðlaga umhverfi og
aðstæður þannig að
hann geti verið sem
virkastur. Margir geta
unnið ef starfið er við
hæfi. Það skiptir máli
fyrir lífsgæði fólks að
vera í virkni sem hent-
ar. Reynsla okkar sem
vinnum í endurhæfing-
argeiranum er því mið-
ur sú að mikið vantar
upp á möguleika ein-
staklinga með skerta starfsgetu.
Þannig er oft fátt sem stendur til
boða þegar einstaklingur hefur lok-
ið endurhæfingu innan og utan
stofnana sem er mjög bagalegt og
endurhæfingin getur þá orðið til lít-
ils. Úrræði eru t.a.m. fá þegar kem-
ur að verndaðri vinnu og atvinnu
með stuðningi og allt of löng bið er í
þau úrræði sem fyrir eru. Dæmi
eru um að einstaklingar sem lokið
hafa ítarlegu mati og endurhæfingu
bíði í meira en ár eftir viðeigandi
starfi á vernduðum vinnustað.
Margir geta einnig unnið á almenn-
um vinnumarkaði að hluta til og það
þurfa að vera í boði fleiri hlutastörf
fyrir einstaklinga með skerta
starfsorku. Hér þurfa vinnuveit-
endur líka að koma að málum og
bjóða upp á fjölbreytt störf.
Aðalfundur Félags íslenskra end-
urhæfingarlækna 8. maí 2015 sam-
þykkti eftirfarandi ályktun vegna
þessa:
Markmið endurhæfingar er að
auka þátttöku einstaklingsins í
þjóðfélaginu eins og hægt er út frá
færni hans. Að lokinni þverfaglegri
endurhæfingu á stofnunum er því
nauðsynlegt að eitthvað taki við,
bæði hvað varðar áframhaldandi
þjálfun, aðstoð í daglegu lífi og
virkni. Þegar gert hefur verið ít-
arlegt mat á getu einstaklingsins og
hann endurhæfður, m.a. til starfa,
er því miður oft fátt sem bíður eftir
útskrift. Mikið vantar upp á mögu-
leika fólks með fötlun þegar kemur
að virkni og vinnu. Flestir geta lagt
eitthvað af mörkum ef þeir eru í
starfi við hæfi. Úrræði þurfa að
vera fjölbreytt en mikið vantar upp
á það í dag og allt of löng bið er í
þau úrræði sem til eru. Þannig eru
langir biðlistar í verndaða vinnu og
atvinnu með stuðningi fyrir ein-
staklinga með skerta vinnufærni. Of
fáir vinnuveitendur nýta sér vinnu-
samninga með aðkomu Trygg-
ingastofnunar og margir virðast
hika við að ráða einstaklinga í
hlutastarf sem hentar frekar fötl-
uðum. Mikilvægt er að ráða bót á
þessu og þar þurfa allir sem hlut
eiga að máli að taka höndum sam-
an.
Endurhæfing – hvað svo?
Eftir Guðrúnu
Karlsdóttur »Úrræði þurfa að vera
fjölbreytt en mikið
vantar upp á það í dag
og allt of löng bið er í
þau úrræði sem til eru.
Guðrún Karlsdóttir
Höfundur er endurhæfingarlæknir
og skrifar fyrir hönd Félags íslenskra
endurhæfingarlækna.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Aukablað alla
þriðjudaga
Fyllt súkkulaðiskál
að hætti Jóa Fel
– 40 bitar, þ.e. kransakonfekt, Sörur og jarðarber
Holtagarðar & Smáralind & Kringlan & Garðabær & Hringbraut
Rau›arárstígur 14, sími 551 0400 · www.myndlist.is Sýningar í gallerí Fold - til 31. maí
Opið virka daga 10–18, laugard. 11–16, sunnud. lokað
Við leitum að
listaverkum
erum að taka á móti verkum
á næsta listmunauppboð sem fer fram í júní
Við leitum sérstaklega að verkum eftir frumherjana í íslenskri myndlist.
Áhugasamir geta haft samband í síma 551-0400
liStmUnaUPPBoÐ í JÚní
Geirfuglar
Guðlaug Dröfn
Gunnarsdóttir
tinni
Ole ahlberg