Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2009, Blaðsíða 37

helgarblað 11. september 2009 föstudagur 37
Ég hef ekki greitt af skuldun-um mínum í fjóra mánuði. Þjónustufulltrúinn minn hringdi í morgun til að láta
mig vita að ef þetta héldi svona
áfram þá færu mín peningamál í lög-
fræðing,“ segir Gunnar Sigurðsson
leikstjóri. Gunnar er einn af þeim Ís-
lendingum sem frá því skömmu eft-
ir hrunið höfðu velt því fyrir sér að
hætta að standa skil á afborgunum af
lánum sem hann hafði tekið í góðær-
inu. Í maí síðastliðnum ákvað hann
svo að láta slag standa og hefur síðan
þá ekki borgað eina einustu krónu af
húnsæðis- og bílalánum sínum.
„Það breytir voðalega litlu máli
fyrir mig sem einstakling í þessu
þjóðfélagi hvort ég greiði inn á skuld-
irnar mínar eða ekki. Ég geri mér
fulla grein fyrir því að ég á að greiða
þær skuldir sem ég hef stofnað til, en
mínar skuldir hafa vaxið svo óheyri-
lega frá því ég gerði þessa samninga
við minn banka og þau fyrirtæki
sem ég hef verið að versla við að það
breytir voðalega litlu máli hvað ég er
að reyna að gera.“
Gunnar, sem vakti athygli fyrir
vasklega framgöngu á svokölluðum
borgarafundum síðastliðinn vetur,
segir að afborgun af íbúðinni hans
hafi farið úr hundrað þúsund krón-
um í hundrað sextíu og fimm þús-
und. „Bílinn minn fór úr rúmlega
tveimur milljónum í tæplega 4,4
milljónir miðað við síðustu áramót
en þá þegar var ég búinn að borga
613 þúsund krónur. Ég held að hann
standi í fimm milljónum núna því
gengið hefur sigið ennþá meira. Sem
þýðir að afborgunin fór úr 31 þús-
und í 80 til 90 þúsund. Þetta er bara
rugl. Hvernig á maður að geta staðið
í þessu?“ spyr Gunnar furðu lostinn.
Hann segist borga allt annað. Raf-
magnsreikninga, hitareikninga og
allt sem snýr að daglegum rekstri.
„Og ég borga alla skatta og skyldur
og geng til verka eins og hver annar
þjóðfélagsþegn. En ég ætla ekki að
borga af þessum lánum. Það er engin
hagfræði í þessu og engin hagfræði í
því sem er að gerast í landinu. Það
getur vel verið að menn geti talað
fjálglega um heiðarleika og ábyrgð
fólks að greiða af lánum sínum. En
það er alveg sama hvað ég myndi
reyna næstu tvö, þrjú, fjögur árin -
það sæi ekki högg á vatni.“
„Mér er ekki vorkunn“
Gunnar er fimmtugur og kveðst hafa
staðið í skilum alla sína ævi. Til marks
um það hafi hann verið í viðskiptum
við sama bankann frá 1985. „Fyr-
ir þremur árum þurfti ég að endur-
skipuleggja líf mitt og fjárhag í kjölfar
sambúðarslita og tapreksturs á litlu
fyrirtæki sem ég rak. Ég og fyrrver-
andi konan mín tókum þá ákvörðun
að gera það upp. Við seldum það litla
sem við áttum, greiddum upp í skuld-
irnar með þeim peningum og sátum
eftir með átján milljón króna skuld.
Á síðustu þremur árum er ég búinn
að borga um fimm milljónir af þeirri
skuld. Ég held að hún standi í tuttugu
milljónum í dag. Finnst mönnum
þetta heilbrigt?“
Gunnar glennir upp augun af
undrun. Hann bætir við jafnharðan
að hann hafi það samt fínt að því leyt-
inu að hann hafi bara fyrir sjálfum sér
að sjá en Gunnar á fjórar uppkomnar
dætur. „Mér er því engin vorkunn. En
það er fullt af fólki hér á landi sem á
verulega um sárt að binda út af þessu
ástandi og það ber að aðstoða þetta
fólk. Það ber að sýna því þá virð-
ingu og viðurkenningu að hjálpa því
vegna þess að þetta eru ekki skuldir
sem fólkið stofnaði til. Þetta er bara
vond hagstjórn.
Mér finnst voða skrítið þegar
menn eru að segja að auðvitað hefði
fólk átt að vita af áhættunni sem fylgir
því að taka níutíu eða hundrað pró-
sent lán. Jú jú, auðvitað átti fólk að
gera sér grein fyrir því, en til dæmis
í mínu tilviki átti ég um tvo kosti að
velja fyrir þremur árum. Ég gat farið
að leigja fyrir 140-150 þúsund á mán-
uði, og það var vonlaust að fá íbúð
til leigu, eða ég gat keypt litla sextíu
fermetra íbúð sem kostaði í kringum
sautján milljónir króna með afborg-
un upp á hundrað þúsund á mánuði.
Ég fékk lán upp á sextán milljónir og
það lán stendur í tuttugu og tveimur
milljónum í dag.“
Kominn á 17 ára gamlan bíl
Áttu von á því að íbúðin þín og bíllinn
þinn verði tekin af þér á næstunni þar
sem þú ert hættur að borga af þeim?
„Ég ætla að skila bílnum mín-
um í vikunni. Ég ætla bara að þrífa
hann og láta svo þetta fyrirtæki hafa
hann,“ segir Gunnar sem í staðinn er
kominn á sautján ára gamlan bíl sem
hann keypti á hundrað og fimmtíu
þúsund kall.
En fyrirtækið mun væntanlega
krefjast þess að þú haldir áfram að
borga af láninu fyrir hinum bílnum.
„Auðvitað verður krafan sú og menn
verða þá bara að krefja mig um eitt-
hvað.“
Spurður hvort hann sé reiðubú-
inn fyrir það að menn mæti heim til
hans og taki af honum íbúðina segist
Gunnar vera það.
„Ég verð þá bara að fá mér leigt
einhvers staðar. Hvað á ég annað að
gera? Ég get ekkert gert. Það er búið
að taka af manni það litla sem mað-
ur átti í sparnaði. Það litla sem mað-
ur hefði getað bjargað sér á er allt
farið. Mér finnst mjög undarlegt að
við skulum standa frammi fyrir því í
þessu lífi að þurfa að velja þessa leið.
Og það er mjög erfitt. Ég er af þeirri
kynslóð þar sem það þykir dauða-
dómur að verða gjaldþrota. Það er
bara glæpur. En ég varð bara að gera
þetta.
Ég viðurkenni líka fúslega að ég
stofnaði til þessara skulda. En ég
verð bara að bíða þess sem verða vill.
Kannski get ég samið, kannski get
ég gert eitthvað eða eitthvað verður
gert við mig. Í mars á þessu ári var ég
með allt mitt í skilum og þá var al-
veg sama hvern ég talaði við mig, all-
ir sögðu að ekkert væri hægt að gera
fyrir mig af því að ég væri með allt
mitt í skilum.“
Þú segir að þú og þín kynslóð hafi
litið á gjaldþrot sem dauðadóm eða
glæp. Hvernig tilfinning er það þá að
sjá fram á að þurfa að lýsa sig gjald-
þrota?
„Ég þurfti bara að taka þessa
ákvörðun. Það var annað hvort að
gera þetta eða vera þræll það sem ég
á eftir ólifað við eitthvað sem ég veit
ekki hvað er og hvar endar.“
Kærastan flýr kannski land
Gunnar vinnur sem verkefnisstjóri
hjá Emmes ís þar sem hann hefur
starfað síðustu ár. Hann hefur sam-
fara því verið með annan fótinn í
leiklistinni „Ég hef sem betur fer
vinnu og tekjur. En tekjurnar mín-
ar lækkuðu eftir hrunið. Eins og ég
sagði áðan er mér engin vorkunn
að takast á við þetta, og ég vil að það
komi skýrt fram, en ég ætla bara ekki
að taka þátt í þessum leik. Ég get það
ekki og sé enga ástæðu til að vera í
leik þar sem ég borga tvö hundruð
þúsund og þá hækkar skuldin um
þrjú hundruð þúsund eða meira. Ég
bara get þetta ekki.“
Gunnar á portúgalska kærustu
sem er í hundrað prósent vinnu á
hjúkrunarheimili í Garðabæ. Hann
segir hana líklega fara af landi brott ef
fram heldur sem horfir. Þegar hrun-
ið varð lækkuðu laun hennar vegna
þess að minni yfirvinnu var þá að fá.
Í ofanálag þarf hún að borga miklu
meira fyrir gjaldeyrinn sinn til að
geta borgað af skuldum í Portúgal.
Í viðtali við DV í nóvember í fyrra
sagði Gunnar að ekki væri á dagskrá
hjá honum að flytja út. Í dag kveðst
hann hins vegar alls ekki útiloka
þann möguleika.
„Fokkaðist upp í röfl og rifrildi“
Hér skiptum við aðeins um gír og
snúum okkur að Borgarahreyfing-
unni sem Gunnar tók þátt í að koma
á fót. Þingmenn hennar voru mikið í
umræðunni í sumar, svo ekki sé fast-
ar að orði kveðið, og leiddu innbyrðis
deilur þeirra fjögurra til þess að einn
úr hópnum, Þráinn Bertelsson, sagði
sig úr þingflokknum.
Þrátt fyrir innanbúðarskærur og
erfiða tíma hjá Borgarahreyfingunni
finnst Gunnari þeim alls ekki hafa
mistekist ætlunarverk sitt.
„Þegar ég fór af stað inn í þetta
allt saman horfði ég alltaf á Borg-
arahreyfinguna sem hreyfingu. Það
skipti mig því voðalega litlu máli
hver var í framboði. Ég leit alltaf svo
á að ég væri að berjast fyrir hreyf-
ingu fólks sem ætlaði sér að mynda
sér einhvers konar brú inn á Alþingi.
Það væri nokkurs konar þríhyrning-
ur og eitt hornið á honum væri þing-
maðurinn sem væri inni á Alþingi
í nafni grasrótarinnar og tæki mið
af því sem hún væri að gera hverju
sinni.
En einhvern veginnn hefur þetta
þróast þannig að ekkert hefur orðið
úr því. Ég er alla vega mjög týndur
í þessu. Þessir þingmenn hafa ver-
ið að gera mjög góða hluti, sérstak-
lega í byrjun. Þau hafa verið að opna
glufur inn í pólitíkina og koma með
skemmtilega vinkla en einhvern
veginn hafa öll samskipti þeirra og
þeirra sem komu þeim á þing fokk-
ast upp í eitthvað röfl og rifrildi um
eitthvað sem skiptir engu máli. Að
mínu áliti er Borgarahreyfingin yfir
þetta allt saman hafin og ætti ekki að
vera að standa í einhverju innbyrðis
pexi. En auðvitað gerum við mistök
og mistök verða ekki leiðrétt nema
að viðurkenna þau og horfast í augu
við þau.
Mér finnst við hafa svolítið gleymt
innri strúktúr hreyfingarinnar og að
byggja upp framtíðarsýn. En við
skulum líka horfa á þetta út frá því
sjónarhorni að við höfum farið þá
leið að gera allt opinbert. Við höfum
barist opinberlega og rifist og þrátt
fyrir allt, og allar okkar mismunandi
skoðanir, hefur Borgarahreyfingunni
alltaf tekist að komast að einhverri
niðurstöðu.“
Ef það yrðu þingkosningarnar
um næstu helgi, heldurðu að Borg-
arahreyfingin næði manni á þing?
Heldurðu að hreyfingin sé ekki búin
að missa tiltrú þeirra sem kusu hana
síðastliðið vor?
„Ég er að vona að svo sé ekki.
Ég er að vona að við náum að reisa
þetta úr viðjum vanans, úr því að
við séum bara einhver þinghópur.
Við erum hreyfing sem verður til en
þingmenn koma og fara. Það er fólk í
þessari hreyfingu sem hefur lagt nótt
við nýtan dag til að láta þetta verða
að veruleika og mér finnst grátlegt ef
þrír, fjórir þingmenn geta sett okkur
upp við vegg og skemmt þessa hug-
sjón. Hvort sem þeir eru að gera það
vegna þess að þeir telja sig hafa rétt
eða rangt fyrir sér. Mér finnst að við
þurfum að hætta þessu og vinna að
því að efla hreyfinguna og efla gras-
rótina.“
Vinna sig úr tilvistarkreppu
Gunnar talar hér óneitanlega svolít-
ið eins og stjórnmálamaður. Hann er
líka í framboði, nánar tiltekið fram-
boði til stjórnar Borgarahreyfingar-
innar sem kosin verður á landsfundi
hennar næsta laugardag.
„Ég er hluti af tólf manna hóp
sem hefur fundið sér farveg í því að
vera sammála. Við erum ekki sam-
mála öllum í hreyfingunni en við
erum sammála okkar á meðal. Við
erum ólíkir einstaklingar úr öllum
áttum en við viljum endurreisa gras-
rótartilfinninguna og ástæðuna fyr-
ir því að við fórum af stað í þennan
leik. Númer eitt, tvö og þrjú horfum
við til hreyfingarinnar. Hreyfingin
má ekki deyja því hún opnaði leið
fyrir þá sem ekki hafa verið í pólitík
áður. Hún gaf þeim „platform“ til að
segja sínar skoðanir.“
En sýnir ekki reynslan að vonlaust
sé að stofna nýjan flokk eða hreyf-
ingu á Íslandi? Deyja þær ekki allar
fyrr eða síðar á meðan fjórflokkurinn
heldur alltaf velli?
„Nei, ég held að við höfum sýnt að
það er ekki vonlaust. Og við megum
ekki missa vonina í því. Við eigum
heldur ekki bara að horfa á Borgara-
hreyfinguna sem eitthvað pólitískt
Gunnar Sigurðsson er einn þeirra Íslendinga sem er hættur að borga af lánum sín-
um. Hann er á leiðinni í gjaldþrot, kominn á tæplega tuttugu ára gamlan bíl og er við-
búinn því að íbúðin verði tekin af honum. Í viðtali við DV segir Gunnar frá lífsbar-
áttunni síðustu mánuði og heimildarmyndinni sem hann vinnur nú að um hrunið og
spillingunni á Íslandi. Hann tók meðal annars viðtal við Björgólf Thor sem enn hefur
ekkert heyrt í þeim sem rannsaka hrunið.
„Ég bara get þetta ekki“
„Ég borga alla skatta
og skyldur og geng til
verka eins og hver annar
þjóðfélagsþegn. En ég
ætla ekki að borga af þes-
sum lánum.“
„Ég fékk fund með
Björgólfi í London. Við
áttum ágætist móment,
sérstaklega fyrir viðtalið
þar sem við rifumst.“