Dagblaðið Vísir - DV - 21.05.2010, Blaðsíða 36

36 FÖSTUDAGUR 21. maí 2010 VIÐTAL
Ég er ekki tilbúinn á þessari stundu til að segja að ég ætli í formannsslaginn en ég hef aldrei skorast undan ábyrgð
þegar eftir því hefur verið leitað og hef
ávallt treyst mér til átaka, sé þeirra þörf.
Það sem hins vegar skiptir öllu máli í
þessu samhengi er ekki mín persóna
heldur hvað sé best fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn og þjóðina alla. Ég bauð mig
fram á landsfundi í fyrra, með litlum
fyrirvara, og fékk rúm 40% atkvæða.
Sú niðurstaða stendur þar til annað er
ákveðið,“ segir Kristján Þór Júlíusson,
þingmaður Sjálfstæðisflokks, og bætir
við að pólitíkin sé ólíkindatól.
Ekki vinsælasta starfsgreinin
„Aðstæður breytast mjög fljótt og þær
munu að endingu ráða því hvaða
ákvörðun ég tek. Þegar á hólminn er
komið er þetta spurning um hvað sé
Sjálfstæðisflokknum fyrir bestu, eft-
ir hvaða hugmyndum og kröftum er
kallað og hvort maður telur sig geta
svarað því kalli. Vissulega er mikil
áskorun, sama hvort það er hjá Sjálf-
stæðisflokknum eða öðrum flokki, að
takast á við að leiða flokk í gegnum
þá tíma sem nú ríkja á Íslandi – en að
sama skapi bráðnauðsynlegt.
Þetta er ekki vinsælasta starfs-
greinin, ef við getum kallað pólitík
starfsgrein, en að mínu mati er mesta
áskorunin einmitt fólgin í því að end-
urvinna traust almennings í landinu.
Fólk ber ekki mikið traust til pólitíkusa
og stjórnmálaflokka í dag, traustið hef-
ur hrunið á tiltölulega skömmum tíma
og við getum sjálfum okkur um kennt.
Stjórnmálamennirnir brugðust þjóð-
inni algjörlega þegar á reyndi, hvort
sem um var að ræða stjórn eða stjórn-
arandstöðu. Umburðarlyndið er lítið
sem ekkert og ég skil það vel.
Þar er mikið verk að vinna, sem tek-
ur langan tíma. Við þurfum að sýna al-
menningi að við séum traustsins verð
og að við viðurkennum okkar ábyrgð
á þeim áföllum sem hafa dunið yfir
þjóðina. Ekki láta nægja innantómar
yfirlýsingar í þá veru heldur virkilega
gera eitthvað í málunum. Það mun
ekki komast aftur á traust á milli þings
og þjóðar nema þjóðin sjái að stjórn-
málaflokkar séu í raunverulegri nafla-
skoðun til að læra af þeim mistökum
sem voru gerð. Að stjórnmálamenn
vilji raunverulega breyta vinnubrögð-
um sínum og viðhorfum til að tryggja
að mistökin endurtaki sig aldrei aftur.
Þar er því miður enn langt til lands.“
Karlrembusvínið Kristján
Kristján Þór er enginn nýgræðingur
þegar kemur að pólitík. Hann var bæj-
arstjóri á Dalvík 1986-1994, bæjarstjóri
á Ísafirði 1994-1997 og bæjarstjóri Ak-
ureyrar 1998-2006 en það ár færði
hann sig yfir í landsmálapóli tíkina.
Hann bauð sig fram í embætti varafor-
manns á móti Þorgerði Katrínu Gunn-
arsdóttur árið 2005 og í embætti for-
manns Sjálfstæðisflokksins árið 2009
gegn Bjarna Benediktssyni en varð að
lúta í lægra haldi í bæði skiptin.
Það olli töluverðum styr þegar
Kristján færði sig yfir í landsmálapóli-
tíkina en sat á sama tíma enn í bæj-
arstjórn. Aðspurður segir hann þá
gagnrýni skiljanlega en að fólk verði
að skilja að hann hafi boðið sig fram
til ákveðinna verka og stökkvi ekki frá
borði og þeim skuldbindingum sem
hann hafi haft gagnvart fólkinu sem
kaus hann.
Þegar Kristján kom fyrst fram í póli-
tík á Akureyri, árið 1998, fékk Sjálf-
stæðisflokkurinn mikinn meðbyr.
Sjálfur heldur hann því fram að bær-
inn hafi blómstrað undir forystu sjálf-
stæðismanna og kallar Akureyri það
sveitarfélag sem bjóði íbúum sínum
að búa við öll lífsins gæði. „Auðvit-
að er ég hlutdrægur en að mínu mati
tók þetta bæjarfélag gífurlegum breyt-
ingum á þeim 12 árum sem Sjálfstæð-
isflokkurinn var í forsvari fyrir sveit-
arfélagið. Hér hefur fjölgað um 2.500
manns og miklar og góðar breyting-
ar hafa orðið í grunn- og leikskólum,
menningar-, íþrótta- og æskulýðsmál-
um og í stjórnkerfi bæjarins. Þegar ég
kom hingað 1998 fékk ég í arf frá fyrri
bæjarstjóra nokkur jafnréttiskærumál
og var um leið dæmdur „karlrembu-
svínið Kristján“ en þegar ég hætti vor-
um við að breyta launakerfi bæjarins
og að verða það sveitarfélag á land-
inu sem hefur hvað mest jafnrétti milli
kynjanna í launum og starfi.“
Fjarveran tekur á
Kristján kemur frá Dalvík en býr á Ak-
ureyri ásamt eiginkonu sinni, Guð-
björgu Baldvinsdóttur Ringsted
myndlistarkonu. Hjónin eiga fjög-
ur börn, Þorsteinn er í Brekkuskóla,
Gunnar í Menntaskólanum á Akureyri.
Júlíus er á þriðja ári í læknisnámi við
Háskóla Íslands og María er á þriðja
ári í spænsku og þýðingafræði við HÍ.
Vegna vinnunnar verður Kristján að
dvelja löngum stundum í höfuðborg-
inni og hann viðurkennir að fjarveran
frá fjölskyldunni geti tekið á. Hann er
þó ekki óvanur að vera fjarri heimil-
inu því Kristján er lærður stýrimaður
og skipstjóri og starfaði sem slíkur um
árabil.
„Í rauninni hef ég verið lítið heima
við frá því ég byrjaði að vinna. Sjó-
menn eru mikið fjarverandi frá heim-
ilum sínum og þegar ég var kennari
vann ég mikið með. Ég hef því ekki náð
að vera jafnmikill beinn þátttakandi í
heimilisstarfinu og ég glaður vildi. Ég
reyni að elda eins oft og ég get ofan í
fjölskylduna og vil meina að ég sé góð-
ur kokkur. Heimili okkar er á Akureyri,
konan er þaðan og í Eyjafjörðinn sæki
ég mína lífsfyllingu og kraft. Ég verð
alltaf jafnánægður þegar ég fer upp í
flugvél eða legg af stað keyrandi norð-
ur að sækja styrk í upprunann.“
Ólst upp við sjálfsþurftarbúskap
Kristján viðurkennir að hafa tekið
ákveðinn þátt í þeim lífsstíl sem ein-
kenndi árin í kringum 2007 og keypt
sér íbúð í Reykjavík þegar fasteigna-
verð var hvað hæst. „Það tóku flestallir
þátt og ég skal vera fyrstur manna til að
breyta um skoðun þegar ég sé að hún
er röng. Í dag sjáum við hvað þetta var
í rauninni allt orðið kolvitlaust og gjör-
samlega úr takti við þann veruleika
sem við getum ætlast til að 300 þúsund
manna eyþjóð norður við ysta haf geti
lifað við. Það var rofinn ákveðinn sam-
félagssáttmáli um jöfnuð og venju-
legt fólk horfði agndofa á allt bruðlið;
einkaþotur, glæsiveislur úti um all-
an heim, heimsþekkta skemmtikrafta
sem tróðu upp í einkasamkvæmum og
svo framvegis.
Sjálfur kem ég úr venjulegri fjöl-
skyldu á Dalvík þar sem ég ólst upp við
fjöruna og á margan hátt sjálfsþurftar-
búskap. Ég bý að þeirri æsku og mitt
endurmat eftir þetta hrun snýst mest
um þessa hugsun, án þess að ég sé að
að mælast með því að við tökum upp
sjálfsþurftarbúskap, við fórum langt
fram úr okkur og vorum farin að spila
og leika sérfræðinga þar sem við erum
algjör börn.
Ef við lítum til þess sem við kunn-
um best, eins og á sjávarútveg, orku-
vinnslu, heilbrigðis- og félags-
þjónustu, þá er færni Íslendinga á
þessum sviðum viðurkennd og hún
hefur byggst upp á löngum tíma. Við
gætum talið upp marga aðra þætti þar
sem við skörum fram úr sem þjóð en
árið 2003 fórum við að leika einhverja
fjármálasnillinga, menn ofmetnuð-
ust og urðu hrokafullir,“ segir hann og
bætir við að pólitíkin hafi einnig verið
komin óralangt frá þeirri grunnstefnu
sem sjálfstæðisstefnan snýst um.
Sjálfstæðisflokkurinn laskaður
„Ég tel að sú hugmynd, að einstak-
lingar hafi frelsi til athafna, þjóni þeim
tilgangi að gera okkur betur kleift en
aðrar stjórnmálastefnur að komast af
í þessu landi en menn voru farnir að
misnota svigrúmið sem hafði myndast
og sér í lagi innan fjármálageirans. Það
hefur aldrei verið meiri þörf fyrir hug-
myndir Sjálfstæðisflokksins og núna
en ég geri mér grein fyrir að umræðan,
eins og hún er, ruglar þessa sýn. Ég hef
samt enga trú á öðru en að flokkurinn
eigi eftir að ná fyrri styrk.
Mín hugsun um Sjálfstæðisflokk-
inn er að hann sé samtök fólks sem
telur að þær stjórnmálaskoðanir sem
innan hans rúmast verði þjóðinni til
farsældar. Flokkurinn er fjöldahreyfing
tugþúsunda einstaklinga sem eru, sem
betur fer, gríðarlega ólíkir og með ólíka
sýn til lífsins en það sem sameinar eru
þau grunnstef í okkar hugmyndafræði
að ólíkir þjóðfélagshópar eigi sameig-
inlegra hagsmuna að gæta – „stétt með
stétt“. Því miður hefur áherslan á þetta
grunngildi ekki verið í öndvegi hin síð-
ari ár,“ segir hann og viðurkennir að
vissulega sé flokkurinn lemstraður eft-
ir atburði síðustu missera.
„Flokkurinn er mjög laskaður í
þeirri umræðu og orrahríð sem stað-
ið hefur yfir og virðist eiga einn flokka
að taka á sig megingagnrýnina tengda
því áfalli sem fjármálakerfið varð fyr-
ir haustið 2008. Mér finnst það ekki
sanngjarnt og upp á það er sárt að
horfa en slíkur er veruleikinn og út frá
þeirri stöðu verðum við að vinna,“ seg-
ir hann og bætir við að hann ætli ekki
að fara að benda á aðrar stjórnmála-
stefnur og draga aðra til ábyrgðar. „Það
er ljóst að þetta er ekki eins manns eða
flokks verk en ábyrgð sjálfstæðsim-
anna er vissulega rík í þessum efnum
og það eigum við að viðurkenna heið-
arlega og alls ekki einbeita okkur að
því að kenna öðrum um.“
Fyllist ekki Þórðargleði
Svo virðist sem annar hver þingmað-
ur og embættismaður sé flæktur í
eitthvert misvarhugavert athæfi. Að-
spurður segir Kristján sárt að horfa
upp á samflokksmenn sína í vandræð-
um. „Og ekki bara samflokksmenn.
Við erum að horfa upp á þingmenn
flestra flokka, ráðherra, núverandi og
fyrrverandi í alls kyns málum og auð-
vitað þykir manni það sárt. Þótt fólk sé
pólitískir andstæðingar þekkjumst við
öll sem vinnum við löggjöfina,“ segir
hann og bætir aðspurður við að það
hlakki aldrei í honum þegar fréttir af
misferli manna birtast í fjölmiðlum.
„Ég er ekki einn af þeim sem fyllast
Þórðargleði en ef ég næ tökum á pól-
itískum andstæðingi með rökum og í
hugsjónalegri baráttu hlakkar í mér.
En aldrei vegna ófara annarra. Mér
geðjast ekki að slíku og fannst til dæm-
is fáránleg ummæli forsætisráðherra
Íslands og fjármálaráðherra þegar þau
fögnuðu handtökum bankamanna.
Þótt þetta fólk hafi eflaust farið illa að
ráði sínu er þetta harmleikur og mér
fannst fögnuður algerlega óviðeigandi.
Líka af því að ráðherrar höfðu ekki lát-
ið svo lítið að kynna sér úrskurði eða
þau gögn sem liggja að baki þessum
handtökum. Með þessum orðum er ég
ekki að verja þessa einstaklinga en það
eiga allir sinn rétt og afstaða okkar til
fólks á að mótast af því að við virðum
það. Það er ekki hægt að leggjast lægra
en að fagna óförum annarra.“
Kaupmálar hjóna eðlilegir
Málefni Sigrúnar Bjarkar Jakobsdóttur,
oddvita flokksins á Akureyri, og eigin-
manns hennar vöktu mikla athygli á
dögunum. Kristján segist bara þekkja
Sigrúnu að góðu en viðurkennir að sú
ákvörðun sem þau hjónin hafi tekið
hafi, eftir á að hyggja, verið óheppileg
á þessum tíma. „Sigrún er með heið-
arlegri og samviskusömustu einstakl-
ingum sem ég hef kynnst á vettvangi
sveitarstjórnarmála en ljóst er að hún
lenti í miklum stormi um daginn. Hún
hefur reynt að bæta fyrir það með því
að ógilda þessa ákvörðun. Að mínu
mati er fullkomlega eðlilegt að hjón
geri með sér kaupmála. Það hefur allt-
af verið gert og mun alltaf vera gert og
sömu reglur eiga að gilda um stjórn-
málamenn og aðra þegna þessa lands.
Ég vona að menn leggi fremur mat
á möguleika sveitarfélagsins til að fá
sem hæfasta einstaklinga með skyn-
samlegar áherslur til að stýra sínu
sveitarfélagi og það gildir ekki bara um
Akureyri heldur um öll sveitarfélög. Í
sveitarstjórnarmálum eru menn miklu
frekar að kjósa um einstaklinga og sýn
þeirra til lífsins, líta til reynslu þeirra og
karakters,“ segir hann en viðurkenn-
ir að vissulega séu Íslendingar komn-
ir með upp í kok af misjöfnum gjörð-
um einstakra pólitíkusa. „Hins vegar
megum við ekki láta reiði og vonbrigði
blinda okkur algerlega sýn.“
Styrkir í rugluðu samfélagi
Varðandi styrkjamál alþingismanna
segir hann ekki hægt breyta því sem
búið er og gert. „Þegar rætt er um þær
gríðarlegu fjárhæðir sem einstaka
stjórnmálamenn fengu í styrki við
prófkjör sín er ekki meginmálið í mín-
um huga frá hverjum styrkirnir voru.
Hver er þess umkominn að dæma um
það hvaða fyrirtæki eiga að vera þókn-
anleg í þeim efnum umfram önnur?
Styrkveitingarnar áttu sér stað þegar
allt samfélagið var í tómu rugli en sem
betur fer er þetta hvorki liðið lengur
né heimilt samkvæmt gildandi lög-
um. Það er ekki hægt að stunda þetta
lengur,“ segir Kristján og bætir við: „En
hvað mig varðar veitti ég Ríkisendur-
skoðun þær upplýsingar sem mér bar
og hef ekkert að fela í þeim efnum.
Ekki var um háar upphæðir að ræða á
þeim tíma – hæsti styrkurinn frá lögað-
ila var 500 þúsund.“
Handtökur bara byrjunin
Kristján segir sorglegt hvað lítið hafi
verið gert fyrir fólkið í landinu eftir
hrun. Veruleiki stjórnmálamanna sé
allt annar en almennings í landinu þeg-
ar horft sé til umræðunnar á Alþingi.
„Það hefur ekkert farið fyrir umræðu
um það hvernig við eigum að búa þeim
17 þúsund einstaklingum, sem eru at-
vinnulausir, betri lífsskilyrði meðan
kreppan gengur yfir. Hvað bíður þessa
fólks?
Mér finnst stjórnmálamenn sem
verða ráðherrar oft á tíðum breytast í
hreinræktaða embættismenn og fara
bara að röfla um vinnuna sína sem
þeir eiga að vinna en öll alvöru pólit-
ísk stefnumótun og yfirsýn hverfur. Það
er enginn að velta því heildstætt og af
alvöru fyrir sér hvernig á að ná sam-
stöðu um að koma hjólum samfélags-
ins í gang á nýjan leik heldur erum við
í fortíðarumræðu og það er ekkert sem
bendir til annars en að þar verðum við
næstu misserin,“ segir hann og vill ekki
meina að handtökur bankamanna eigi
eftir að veita landsmönnum þá hug-
arsátt sem möguleg sé til að við get-
um farið að horfa til framtíðar. „Þessar
handtökur eru bara byrjunin, það eiga
fleiri stórmál eftir að koma upp sem
menn eiga eftir að velta sér upp úr. Ég er
þeirrar skoðunar að ríkisstjórnin eigi að
búa til umhverfi sem hvetur til atvinnu-
starfsemi hvort sem það er í landbún-
aði, fiski, ferðamennsku eða stóriðju.
Það er allt undir.
Ástæðan fyrir því að við þessi 300
þúsund búum hér á þessum kletti
norður í Atlantshafi er mjög einföld. Al-
veg frá því að landið var numið hefur
þjóðin getað nýtt gögn og gæði lands og
sjávar og það er ekkert sem breytir því
eða kemur til að breyta því. Við munum
aldrei verða þjóð sem byggir á öðru en
náttúruauðlindum og mannviti, ann-
að er draumsýn sem mun aldrei ganga
upp. Til að skapa þessi verðmæti verð-
um við að mennta fólkið okkar enn bet-
ur til að geta átt örugga afkomu sem
þjóð.“
Alþingi er stimpilpúði
Kristján segir samþættingu og vissa
misnotkun valds grundvöll að því van-
trausti sem orðið hafi hjá almenningi
á valdhöfum. Enn fremur hafi hrun-
ið ekki orðið til þess að pólitíkin hafi
breyst úr valdapólitík yfir í hugsjóna-
pólitík. „Ég hef bæði reynslu sem
stjórnarliði og stjórnarandstæðingur í
starfi mínu sem þingmaður. Þegar ég
var í stjórnarliðinu komu ráðherrar
með sína málaflokka inn í þingflokk-
inn og einstaka þingmenn gátu svo
ÞAÐ ER ALLTAF
tími fyrir mig Kristján Þór Júlíusson alþingismaður hef-ur ekki tekið ákvörðun um hvort hann bjóði sig fram til embættis formanns eða vara-formanns Sjálfstæðisflokksins en segist hingað til ekki hafa skorast undan ábyrgð.
Kristján bauð sig fram í embættin árið 2005
og 2009 og óttast ekki um pólitíska framtíð
sína þótt hann lúti enn einu sinni í lægra
haldi. Kristján er með hreina samvisku en
segir endurreisn flokksins og hag þjóðar-
innar mikilvægari en persónu sína.
Ég kann ekkert á svona fjármála-
gjörninga, á nóg með
sjálfan mig og minn
heimilisrekstur og hef
hvorki áhuga né tíma
fyrir slíkt.