Gripla - 20.12.2012, Blaðsíða 89

87
Allir þeir sem urðu lögmenn eftir 1390 munu hafa fylgt þingvaldsstefnu,
en ekki gefst færi á að ræða þetta nánar að sinni.103
Hvað sem einstökum mönnum líður er mikilvægast að setja fram
þá vinnutilgátu, að gerð Króksfjarðarbókar tengist regimen regale en gerð
Reykjarfjarðarbókar regimen politicum eða skyldum hugmyndum.
III. nIÐuRLAG
Þegar leitað er safnanda Sturlungu er jafnan staðnæmst við narfasyni,
Þorlák (d. 1303), Þórð (d. 1308) og snorra (d. 1332). Almennt er Þórður tal-
inn líklegastur þeirra, enda miða flestir við hann og jafnvel eingöngu. Hér
var bent á að sumt í rökum þeim sem færð eru fyrir Þórði sem safnanda
standist illa og vakin athygli á að Þorsteinn böllóttur snorrason komi líka
til greina sem safnandi og kannski fremur.
Þegar kannað er hver markmiðin kunni að hafa verið með samsteypu
Sturlungu úr mörgum sögum er jafnan litið til Þórðar sem safnanda, og
bent á að hann hafi haft áhuga á deilum og vígaferlum höfðingja á þjóðveld-
isöld. er jafnvel talið að Sturlunga hafi verið tekin saman til varnaðar, sem
áminning fyrir höfðingja um að ástunda frið.
Hér var dregið fram að markmiðið kunni að hafa verið að sýna fram
á gamlan og göfugan uppruna hins ráðandi hóps, þeirra sem voru í for-
ystu á fyrstu áratugum 14. aldar, líklega þó einkum upp úr 1320. var þá að
verða til fastmótaður hópur valdamanna sem mægðist innbyrðis og hlaut
upphefð frá konungi; þeim var annt um að gerast hirðmenn og einkum að
hljóta embætti sýslumanna, lögmanna og loks hirðstjóra. vegna þess var
þeim vafalítið í mun að halda fram ágæti sínu, svo sem göfgum uppruna,
valdahefð í ætt sinni og vasklegri framgöngu forfeðra. vitneskju um slíkt
var ekki síst að finna í Sturlungu.
Athygli fræðimanna hefur beinst mjög að frumgerð Sturlungu og þeir
hafa skoðað hana einkum í tengslum við atburði 13. aldar. Hér hefur
Sturlunga á hinn bóginn einkum verið skoðuð sem verk frá 14. öld og
sett í tengsl við hræringar á öldinni. Hefur verið dregið fram að hvaða
leyti efni í Reykjarfjarðarbók er ólíkt því sem er í gerð Króksfjarðarbókar,
og bent á að það kunni að tengjast því sem nefnt hefur verið regimen
103 sjá nmgr. 99.
STURLUNGA – tILuRÐ oG MARkMIÐ