Són - 01.01.2008, Síða 38

HAUKUR ÞORGEIRSSON38
bóndinn og börn hans væru þursar eða ákveðið að það hentaði best
sögunni eins og það vildi segja hana.
Loki, Þjálfi og hafrarnir
14 Þjálfi gekk og Þór í sal,
þriflegt tóku rekkar tal,
heiðarlaus drap höðnu bræðr
Hænis vin, og kyndu glæðr.
Hænis vinur er kenning notuð um Loka í Haustlöng og eðlilegt er að
álykta að hún eigi einnig við Loka hér en ekki Þór. Það væri aukin-
heldur undarlegt að rímnaskáldið kallaði Þór skyndilega heiðarlausan
en miklu eðlilegra að það orð sé haft um Loka. Í öllum handritum
Gylfaginningar er hins vegar ljóst að það er Þór sem sker hafrana.
En um kveldit tók Þórr hafra sína ok skar báða. Eptir þat váru
þeir flegnir ok bornir til ketils.26
Hvers vegna er það Loki sem slátrar höfrunum meðan Þór situr inni
í sal og ræðir við Þjálfa? Ef til vill hefur skáldið viljað draga fram
hlutverk Loka sem þjónustumanns Þórs. Í því samhengi má benda á
að í elleftu vísu er Loki látinn ganga meðan Þórr ríður en þess er ekki
getið í Gylfaginningu. Niðrandi orð Þórs um Loka í samtali þeirra
áður benda einnig í sömu átt. Nánari greiningu á undirsátahlutverki
Loka í rímunum er að finna hjá Den Hoed.27
Önnur hugsanleg skýring er að skáldið hafi hér kunnað aðra gerð
sögunnar en þá í Gylfaginningu eða ef til vill reynt að sætta heimildir.
Í Hymiskviðu er sagt að „hinn lævísi Loki“ hafi valdið því að hraun-
búinn galt tvö börn sín en í hafurssögunni eins og hún er í Gylfa-
ginningu kemur Loki hvergi við sögu. Þekkti rímnaskáldið einhverja
gerð sögunnar þar sem Loki olli helti hafursins en narraði Þjálfa eða
kom sökinni á hann? Það er að minnsta hugsanlegt að grunsemdir
vakni hjá lesandanum við það að Loki slátrar höfrunum og er í sömu
andrá kallaður heiðarlaus.
Að Þjálfi og Þór gangi í sal og fari vel á með þeim er ekki heldur
að finna í Gylfaginningu. Það undirbýr hins vegar ágætlega að Þór
26 SnE (1988:37).
27 Den Hoed (1931:42–49).