Són - 01.01.2008, Side 85

Kendra J. Willson
Á mörkum lausamáls
Þýðingar Sverris Hólmarssonar á ljóðum T. S. Eliots
Eyðilandið (The Waste Land) eftir T.S. Eliot (1922) er eitt frægasta ljóð
20. aldar og mikilvægur áfangi í þróun módernisma. Ljóðið hefur sett
mark sitt á þróun ljóðlistar á Íslandi jafnt og annars staðar, ekki síst
sem innblástur að Dymbilvöku Hannesar Sigfússonar,1 en Eliots er
getið á 21 stað í Atómskáldum Eysteins Þorvaldssonar skv. nafnaskrá.2
Samt birtist íslensk þýðing á ljóðinu öllu ekki fyrr en 1990, tæpum
sjötíu árum eftir að ljóðið kom út á ensku árið 1922. Í millitíðinni
hafði átt sér stað „ljóðbylting“, að hluta til vegna áhrifa Eliots, sem
breytti forsendum ljóðlistar og þar með ljóðaþýðinga.
Íslenskum lesendum er kunnara en frá þurfi að segja að Steinn
Steinarr skoraði á Hannes Sigfússon að þýða Eyðilandið. Hannes glímdi
við kvæðið í þrjár vikur áður en hann gafst upp, lánaði þýðingarslitrin
einhverjum manni og sá þau aldrei aftur.3 En útúrsnúningur hans
„Svona upp með þig það er glas“ á setningu Eliots „HURRY UP
PLEASE IT’S TIME“ kemur fyrir tvisvar í Dymbilvöku. Því hefur jafn-
vel verið haldið fram að „misskilningur“ Hannesar á Eliot og þessi
misheppnaða þýðingartilraun hafi verið kveikjan að Dymbilvöku4 eða
jafnvel að „Dymbilvaka sé stæling á The Waste Land“.5 Dymbilvaka
myndi þá tilheyra þýðingarsögu Eyðilandsins á íslensku – án þess að
Eyðilandið sjálft hafi verið þýtt fyrr en fjörutíu árum seinna.6
1 Hannes Sigfússon (1949).
2 Eysteinn Þorvaldsson (1980:292).
3 Hannes Sigfússon (1985:36).
4 Matthías Johannessen (2006:34).
5 Jóhann Hjálmarsson (1971:137).
6 Í þýðingu Sverris verður viðkomandi setning fremur gegnsæ og hlutlaus: „KLÁR-
IÐ ÚR GLÖSUM, VIÐ LOKUM“ (Eliot 1990:17) og glatar hinni almennu
tilvísan. Ursula Lindqvist (2005:25) bendir á að viðkomandi setning verði í
sænskri þýðingu Eriks Mesterton og Karin Boye (Eliot 1932) „DET ÄR STÄNG-
NINGSDAGS VI SLÄCKER NU“ þar sem önnur aukamerking bætist við í
staðinn: „it also forewarns specifically of a coming darkness in a way the English
original does not“ (Lindqvist 2005:25) og tengist ríkri táknfræði ljóss og myrkurs.