Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 19

17
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
framfaraskeið. Mönnum getur líka yfirsést
hinn efnalegi ávinningur eins og gerðist árið
1877 þegar stutt var í mesta framfaraskeið
þjóðarinnar um aldamótin 1900 en enginn var
til að tala máli stærðfræðinnar. Frumkvöðlar
spretta heldur ekki fram fullskapaðir. Milli
höfuðfrumkvöðla í íslenskri stærðfræði-
menntun er þráður. Ólafur Daníelsson
var nemandi Björns Jenssonar sem var
dóttursonur Björns Gunnlaugssonar. Ólafur
varð síðar kennari Guðmundar Arnlaugssonar.
Guðmundur kenndi Birni Bjarnasyni, en þeir
Björn og Guðmundur urðu samverkamenn um
langa hríð.
Sagan sýnir ennfremur að stærðfræði-
menntunin hefur ekki alltaf staðið undir
væntingum. Enn spyrja nemendur til hvers
stærðfræði sé kennd og svör virðast oft
hvorki nægja til að sannfæra nemendur,
skólastjórnendur né önnur skólayfirvöld. Enn
í dag togast á sjónarmið um hvort kenna skuli
stærðfræði á hinum ýmsu stigum íslensks
skólakerfis og þá hvað skuli kenna. Það er ekki
einsdæmi í heiminum.
Haldgóð stærðfræðimenntun er þó
menningaraukandi í víðasta skilningi
eins og hvaða list- eða fræðigrein sem
er og lögð er stund á af heilum huga. Á
ögurstundum hafa stærðfræðingar fært rök
fyrir því að engin kennslugrein sé betur til
þess fallin en stærðfræðin að æfa nemendur í
nákvæmni og rökfestu. Hinir best menntuðu
stærðfræðikennarar eru trúir þeim aga sem
þeir hafa lotið til að ná árangri í námi sínu,
á svipaðan hátt og listamenn sem langt hafa
náð. Vandi þeirra er að finna vinnulag sem
nær til ungra nemenda svo að þeir kynnist
„stærðfræðinnar útgrundaða sniðugleik“ eins
og Björn Gunnlaugsson komst að orði, en
laðar nemendur jafnframt til að takast þær
skuldbindingar á herðar sem agað nám krefst.
Rannsóknir í stærðfræðimenntun eru nú í
miklum vexti og framþróun um víða veröld
(Niss, 2007). Vonandi verða þær til þess að
auka og bæta nám og kennslu í stærðfræði til
farsældar fyrir fólk og samfélög.
Abstract - Summary
Fundamental Reasons for Crucial
Transformation of Mathematics Education
in Iceland.
The paper discusses arguments and reasons
for the presence or absence of mathematics
education in Iceland through the centuries.
M. Niss (1996) has defined three fundamental
reasons for mathematics education: to
contribute to the technological and socio-
economic development of society at large, to
contribute to society’s ideological and political
maintenance and development, and to provide
individuals with prerequisites to help them to
cope with life in various spheres in which they
live – education or occupation; private life;
social life; life as a citizen. These reasons have
also been used as justification and arguments
for mathematics education. In this paper, Niss’s
definition is used as a measure of changes in
mathematics education when at a crossroads in
the history of education in Iceland.
The impetus for the research covered in
the paper were events in the 1960s when
the OECD helped promulgate radical ideas
about the content and purpose of mathematics
education. The state of mathematics education
in the country at that time awoke questions
about the reasons for that state and its historical
background. The answers were sought by using
the historical method: by examining scholars’
published works, legislation, regulations,
reports and documents preserved in official
archives, contemporary articles in newspapers
and journals, interviews with persons involved
and knowledgeable observers, published
memoirs and biographies, textbooks from
different times and the researcher’s personal
experiences.
The content of mathematics teaching and
learning in Iceland traditionally concerned
trade and prerequisites for university entrance
until the 1960s. Even the most common need
of the general public for mathematics, trade,
was minimal for many centuries. However,
there were several important moments when
Nokkur tímamót í sögu stærðfræðimenntunar