Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 41

39
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
Að kenna í ljósi fræða og rannsókna
Hafþór Guðjónsson
Kennaraháskóla Íslands
Í þessari grein er athyglinni beint að tengslum fræða og skólastarfs. Útgangspunkturinn er
fyrirhuguð lenging kennaranáms á Íslandi og aukin áhersla á fræði og rannsóknir í því sambandi.
Kennaraháskólinn stefnir að því að íslenskir kennarar verði í framtíðinni færir um að starfa í
ljósi fræða og rannsókna. Á hinn bóginn má ljóst vera að kennarar eru almennt ekki í þessum
farvegi. Þeir starfa frekar í ljósi alþýðlegra viðhorfa til náms sem eiga sér djúpar menningarlegar
og sögulegar rætur. Höfundur er sammála stefnu Kennaraháskólans og telur brýnt að skólastarf
framtíðarinnar markist meir af rannsóknum og minna af gömlum hefðum. Hins vegar bendir
hann á, með tilvísunum í rannsóknir, að hér sé við ramman reipa að draga. Það lítur út fyrir að
kennaraskólar almennt hafi fremur lítil áhrif á forhugmyndir kennaranema um skólastarf. Eigi að
takast að hreyfa við kennaranemum, segir höfundur, verða þeir sem starfa við þessa skóla að skoða
vandlega eigin viðhorf til skólastarfs og þróa með sér nýja og áhrifameiri starfshætti.
Nýtt skipulag náms við Kennaraháskóla Ís-
lands er nú komið til framkvæmda. Ef svo
fer fram sem horfir má gera ráð fyrir að
sífellt fleiri stúdentar við skólann ljúki
meistaragráðu (M. Ed.) áður en þeir hefja
störf. Þessi lenging á kennaranáminu er í
samræmi við þróun sem nú á sér stað í Evrópu
og byggir á svonefndu Bologna-samkomulagi
sem er tilraun til að samræma uppbyggingu
háskólanáms samkvæmt formúlunni 3+2+3,
þ.e. þriggja ára bakkalárnám, tveggja ára
meistaranám og þriggja ára doktorsnám. Nú er
markmið þessara breytinga í sjálfu sér ekki að
lengja námið heldur að „efla þá starfsmenntun
sem Kennaraháskóli Íslands veitir“ eins og
það er orðað í samþykkt háskólaráðs frá 21.
desember 2004: Stefna Kennaraháskóla Íslands
2005–2010. Þar segir ennfremur:
Kennaraháskóli Íslands telur sér skylt að efla
hæfni nemenda sinna til að annast menntun,
þjálfun, uppeldi og umönnun fólks á öllum
aldri. Viðfangsefni þeirra sem sinna þessum
störfum hafa tekið miklum breytingum
á undanförnum árum vegna víðtækra
samfélagsbreytinga. Jafnframt því hafa kröfur
um fagmennsku og gæði orðið áberandi í
stefnumörkun um menntun á þessu sviði, bæði
hér á landi og erlendis. Kennaraháskólinn
hyggst ráðast í breytingar á skipulagi námsins,
bæði grunnnáms og framhaldsnáms, í þeim
tilgangi að auka gæði námsins og bregðast við
breyttum samfélagsaðstæðum. (Bls. 4)
Augljóst má vera að það á ekki bara að lengja
námið. Það á að efla gæði námsins og bregðast
þannig við kröfum samtímans. En hvernig?
Í kafla sem ber yfirskriftina „Innihald náms
– gæðakröfur“ segir:
Litið er á námið sem rannsóknartengt starfsnám
og ætlast til að þrír samtvinnaðir þræðir gangi í
gegnum öll námskeið: a) tengsl við rannsóknir,
b) tengsl við vettvang og c) áhersla á sköpun
og miðlun. (Bls. 6; áherslur upphaflegar)
Þessir þrír þræðir eru síðan útlistaðir stuttlega.
Um fyrsta þráðinn, tengsl við rannsóknir, segir
í samþykktinni:
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007, 39–56
Hagnýtt gildi: Í þessari grein er gengið út frá því að viðhorf kennara til skólastarfs móti að
einhverju leyti starfshugmyndir þeirra og starfshætti. Greinin snýst að mestu leyti um slík viðhorf.
Taki menn (þeir sem starfa við að mennta kennara) mark á henni er ekki loku fyrir það skotið að
þeir fari í kjölfarið að rýna í eigin starfshætti með örlítið gagnrýnni augum en áður. Gerist þetta
öðlast greinin hagnýtt gildi.