Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 151

149
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
vinna hluta af heimaverkefnum þar og fá
aðstoð. Almennt voru kennararnir sammála
um að foreldrar veittu aðeins takmarkaða
aðstoð við heimanámið og því væri erfitt að
ætlast til mikils heimanáms. Í einu tilviki sagði
kennari að móðir legði sig fram um að hjálpa
syni sínum og hringja í skólann eftir aðstoð
ef þyrfti og í öðru tilviki sagðist kennari hafa
lagt mikla áherslu á að sannfæra foreldra um
að hafa barnið í skólavistun til að styðja betur
við námið.
Ákveðinn samhljóm má finna hjá kennurun-
um í löndunum þremur varðandi reynslu þeirra
af heimanámi. Heimanám strandar á aðstoð
eða aðhaldi heima fyrir. Lausnin virðist fólgin í
aukinni aðstoð í skólanum, aukatímum, aðstoð
í skólavistun eða jafnvel því að senda kennara
heim til barnanna. Íslensku kennararnir skera
sig nokkuð úr að því leyti að þeir virðast
ekki eins meðvitaðir og kennararnir í hinum
löndunum um aðstæður eða getu foreldranna til
að aðstoða börnin við heimanámið. Í íslensku
skólunum virðist þannig oft skorta gagnvirk
samskipti heimilis og skóla.
Umræða
Markmið rannsóknarinnar var að afla upplýs-
inga um það hvernig kennarar í Manitoba
(Kanada), í Noregi og hér á landi eru undir það
búnir að kenna nemendum af erlendum uppruna;
hvernig þeir mæta einstaklingsþörfum þeirra
og hvernig þeir telja að nemendurnir aðlagist
nýju menningarsamfélagi. Í þeim tilgangi var
sérstaklega leitað svara við sýn kennara á ólíka
menningu, stöðu nemenda í bekk, hvernig
tungumálanámi nemenda er háttað og hver
tengsl kennara eru við foreldra og á kröfur um
heimanám. Í skólunum á Íslandi og í Noregi
voru einn til þrír nemendur í bekkjunum sem
heimsóttir voru innflytjendur en í Manitoba
(Kanada) voru þeir fimm til sjö.
Tekin voru viðtöl við sex kennara í hverju
landanna þriggja, samtals 18 kennara. Það
reyndist flókið að fá leyfi fyrir rannsókninni
í Kanada. Aðeins var unnt að heimsækja tvo
skóla og vinna rannsóknina með sex kennurum.
Af þessum ástæðum, meðal annars, var ákveðið
að ræða aðeins við sex kennara í hverju landi
um sig, en hafa ber í huga að í hverju landi
voru kennararnir valdir eftir starfsaldri; tveir
sem höfðu kennt skemur en í fimm ár, tveir
sem höfðu kennt í um tíu ár og starfsaldur
tveggja var lengri en tuttugu ár. Þrátt fyrir það
er úrtakið lítið og ekki víst að það sé dæmigert
fyrir þýðið á hverjum stað eða í hverju landi.
Enginn kennaranna átján í löndunum þremur
sagðist hafa hlotið undirbúning í grunnnámi
sínu til að takast á við fjölmenningarlega
kennslu, en allir kanadísku kennararnir, þrír
norsku kennaranna og tveir íslensku kennaranna
töldu að þeir hefðu öðlast reynslu af slíkri
kennslu með eigin lífsreynslu, annarri menntun
eða á styttri námskeiðum. Verulegur munur
virtist vera á viðhorfum, skipulagi og hæfni
kennaranna til að takast á við fjölmenningarlega
kennslu. Kanadísku kennararnir virtust standa
best hvað undirbúning varðar, viðhorf þeirra
voru mótaðri og þeir virtust sýna meiri ábyrgð
í kennslunni en norsku og íslensku kennararnir.
Hins vegar má draga þá ályktun að hæfni
flestra norsku og íslensku kennaranna sem
rætt var við til að kenna börnum af erlendum
uppruna falli ekki að þeim kröfum sem settar
hafa verið af yfirvöldum (St.meld., 2002;
Lög um grunnskóla, 1995). Wiest (1998)
sýnir fram á mikilvægi þess að tekið sé á
fjölmenningarlegum þáttum í grunnnámi
kennara en bendir jafnframt á mikilvægi þess
að kennarar kynni sér menningu annarra þjóða
með ýmsu móti, svo sem vettvangsferðum,
námskeiðum, sjálfboðaliðastarfi og almennt
virkum samskiptum við fólk af erlendum
uppruna.
Námsúrræðin í Manitoba (Kanada) felast í
almennri kennslu. Því var haldið fram að best
væri að mæta einstaklingsþörfum nemenda
inni í bekk með samvinnu og fjölbreyttum
námsúrræðum. Í Noregi var lögð áhersla á
sérkennslu nemenda af erlendum uppruna,
sem fer bæði fram í bekk og utan bekkjar.
Íslensku kennararnir virtust vísa erfiðleikum
nemendanna frá sér eða hreinlega ekki vita hver
úrræðin væru. Bæði á Íslandi og í Noregi eru
gerðar minni námskröfur til erlendra nemenda
Fjölmenningarleg kennsla í Manitoba í Kanada, í Noregi og á Íslandi