Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 108

106
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
ensku og íslensku. Samanburður þýðinganna
tveggja var í höndum sálfræðings með reynslu
af hliðstæðu starfi í öðrum tegundum prófa.
Þegar ein útgáfa hafði verið útbúin af
listanum út frá þýðingunum tveimur voru þrír
sálfræðingar beðnir um að gera athugasemdir
við orðalag staðhæfinganna. Einn þeirra hafði
ensku útgáfuna til samanburðar við íslensku
þýðinguna.
Uppsetningu og fyrirmælum listanna
var breytt frá bandarískri útgáfu þeirra til
að svarendur ættu auðveldara með að lesa
staðhæfingarnar og myndu síður rugla þeim
saman. Leiðbeiningar voru hafðar rækilegri
en í bandarískri útgáfu kennaralistans þar sem
kennurum var ekki veitt aðstoð við útfyllingu
hans.
Framkvæmd
Foreldrar barna sem lentu í úrtaki fyrir
kennaralistann voru beðnir um skriflegt
samþykki fyrir fyrirlögn kennaralistans.
Kennarar voru beðnir um að svara eins
mörgum listum og þeir treystu sér til að svara,
að skriflegu samþykki foreldra veittu. Flestir
svöruðu öllum þeim listum sem skriflegt
samþykki fékkst fyrir. Kennaralistinn var
lagður fyrir í langri útgáfu en stutt útgáfa
listans síðan reiknuð út frá langri útgáfu við
úrvinnslu gagna. Stutt útgáfa listans var því
ekki lögð fyrir sérstaklega.
Tölfræðileg úrvinnsla
Í kennaralistanum var lítið um brottfallsgildi
og voru þau öll vel undir 5%. Brottfallsgildi
á einstökum breytum voru meðhöndluð með
því að setja meðaltal viðkomandi atriðis í stað
þeirra. Dreifing allra atriða var jákvætt skekkt
og breyttist ekki við það að skipta á meðaltali
tiltekins atriðis og brottfallsgildum.
Fylgnifylki atriða var þáttagreint. Notuð var
meginásaþáttagreining (principal axes factor
analyses) í stað þáttagreiningar byggðri á
mestu líkindum (maximum likelihood factor
analysis). Síðari aðferðin hefur fleiri valkosti
en sú fyrri þegar kemur að mati á því hversu
vel þáttalausn fellur að gögnum í tilteknu
gagnasafni. Dreifing einstakra atriða og
þátta í þessari rannsókn er skekkt og víkur
verulega frá normaldreifingu. Í þáttagreiningu
byggðri á mestu líkindum er normaldreifing
gagna eitt af skilyrðum aðferðarinnar. Í
meginásaþáttagreiningu aftur á móti er ekki
jafn afdrifaríkt að víkja frá þessu skilyrði.
Við þáttagreiningu í úrtaki kennara (N=182)
var tekið mið af úrtaksstærð við túlkun á
hleðslu atriða á þætti. Í samræmi við viðmið
Stevens (1992) voru fylgnistuðlar aðeins
túlkaðir ef þeir voru 0,38 (0,19*2) eða hærri
í úrtaki kennara.
Niðurstöður
Meginásaþáttagreining raunvísra kvarða í
langri útgáfu á kennaralista Conners
Sex kvarðar kennaralistans eru raunvísir og
byggjast á þáttagreiningu í Bandaríkjunum.
Til samans innihalda þeir 38 atriði. Þessi
atriði voru því þáttagreind sérstaklega.
Notuð var meginásaþáttagreining (principal
axes factor analysis) með promax-snúningi
(Hendrickson og White, 1964) (kappa = 4).
Áður en þáttagreiningin var gerð var athugað
hvort gögnin uppfylltu skilyrði þáttagreiningar.
Bartlettspróf (Bartlett´s test of sphericity) var
marktækt (p < 0,0001) og Kaiser-Meyer-Olkin-
stærð var 0,87. Samhliðagreining (parallel
analysis) var notuð við val á fjölda þátta. Val
á fjölda þátta í þessari rannsókn byggist því á
eigingildum sem eru hærri en eigingildi sem
eru reiknuð út frá handahófsgögnum (Horn,
1965; Humphreys og Montanelli, 1975). Þessi
aðferð er fræðilega traustari við val á þáttum
en viðmið eins og að ákvarða fjölda þátta út
frá eigingildi hærra en einn eða með því að
nota skriðupróf (scree test) eitt og sér (Zwick
og Velicer, 1986).
Samkvæmt samhliðagreiningu eru fimm
þættir í 38 atriða safninu (3. tafla). Þættirnir
fimm skýra 57,8% af heildardreifingu atrið-
anna. Samtals eru 23% leifa (residuals) hærri
en 0,05. Nákvæmni spár um fylgni milli atriða
út frá fimm þátta líkani er því viðunandi og
hægt að líta svo á að þáttalíkanið endurspegli
gögnin með viðunandi hætti. Mynsturfylki
Kennaralisti Conners