Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 92

90
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
ofan á það.“ Rannsakendum gafst einmitt
tækifæri til að fylgjast með slíkri umræðu
hjá honum um lofthjúp jarðar og ýmislegt
tengt honum, gróðurhúsaáhrif, ósonlagið, áhrif
útfjólublárra geisla, freon, eldsneytisbirgðir
jarðar, rafsegulróf og margt fleira. Í umræðunni
komu nemendur með ýmsar athyglisverðar
spurningar og hugmyndir. Jakob spurði einn
nemanda hvort hann gæti útskýrt hvað væru
gróðurhúsaáhrif. Nemandinn sagðist geta það
ef hann mætti koma upp að töflu og teikna það
upp, en ekkert varð úr því, annar nemandi fékk
orðið og saman svöruðu þeir spurningunni,
hann og kennarinn.
Þótt Jakob taki mið af aðstæðum nemenda
(sbr. skyggðu fletina) dylst engum að
markmiðin í aðalnámskránni og samræmd
próf hafa talsverð áhrif á daglegt starf hans
og nemenda hans: „Aðalnámskráin er rauður
þráður, alla vega í náttúrufræðináminu hjá
mér…þau bera líka virðingu fyrir náminu
og prófunum…þau vita að þau komast ekki
upp með gutl og rugl og að lesa ekki neitt,
markmiðin mín eru þokkalega skýr og ég prófa
úr þeim og þau vita hver þau eru.“
Símon kenndi stærðfræði, eðlisfræði og
tækni á mið- og unglingastigi þegar rannsóknin
fór fram. Hann telur mikilvægt að vera sífellt
vakandi yfir áhugamálum nemenda og að
nýta þau sem kveikjur eða viðfangsefni í
skólastarfinu. Hann segist oft víkja frá hinu
fyrirfram ákveðna skipulagi, „taka svona dí-
túra“, eins og hann nefnir það. Í einu dæmi segir
hann að einn „óþekktarormurinn“ hafi sýnt
áhuga á fornu vopni, valslöngu, og það hafi orðið
til þess að þetta vopn varð viðfangsefni bæði í
stærðfræði og eðlisfræði, m.a. við líkanagerð.
Ítrekað lýsir Símon áhyggjum sínum yfir því
að skólakerfið taki ekki mið af fjölbreytilegum
hæfileikum nemenda. Það birtist einna skýrast
í áherslu á einhæf kunnáttuatriði í samræmdum
prófum. Þegar Símon er spurður um sjálfsmynd
sína sem kennara segist hann vera sá sem
hugsar og pælir með nemendum: „…ef maður
fer að spekúlera í þessu með þeim þá verður
einhvern veginn svona öðruvísi flæði. En ef
maður er eins og alvitur … þau verða að
upplifa sko ferilinn svolítið á eigin skinni,
annars fylgir skilningurinn ekki með.“ Hér fer
ekki milli mála hvers konar kennsluathafnir
Símon aðhyllist.
En hann segist þrátt fyrir allt ekki komast hjá
að lesa vandlega námskrána og námsefnið og
reyna að dekka allt það helsta sem þar er, enda
sé orðið samræmt lokapróf í náttúruvísindum
og um 70% nemenda sinna skrái sig í það.
Námskrár- og prófastýring veldur honum samt
áhyggjum, enda samræmist hún engan veginn
þeirri hugmyndafræði sem hann virðist hallast
að. Á einum stað talar hann um nemanda
sem hugsanlega „brillerar í stærðfræði og
stafsetningu og ensku og dönsku og öllum
þessum greinum og getur lært þetta utan að
og komið hlutunum frá sér og allt það, með
þokkalega rökhugsun, en verkgáfur virðast
bara ekki vera nokkrar. Viðkomandi barn getur
varla þrifið sig, getur varla séð um sig í
sambandi við eldamennsku og getur helst ekki
skipt um peru nema að hringja í rafvirkja.“
Hann hugsar því jafnt um siðferðilegan
og félagslegan þroska sem vitsmunalegan,
samanber hugmyndir Noddings um siðfræði
umhyggju hér á undan.
Meðal kennaranna fimm má greina svipaða
mynd og Labaree (2005) og fleiri (t.d. Goodlad,
1984; Zilversmit, 1993) hafa dregið upp af
skólastarfi og þróun þess, það er að orðræðan
sjálf reynist snúast töluvert um hag nemenda,
þarfir þeirra, margbreytileika og aðstæður, en
þegar kemur að framkvæmdinni, skipulagi
námsins og kennslunnar, er slík hugsun ekki
eins sýnileg og vænta mætti. Í staðinn verður
hin skilvirka námskrárstefna sýnilegri með
námskrána, námsbókina og prófin í öndvegi.
Kennararnir fimm í þessari rannsókn reyndust
þó töluvert ólíkir hvað þetta varðaði. Hjá
nánast öllum kom með einhverjum hætti fram
að óhjákvæmilegt væri að taka aðstæður og
stöðu nemenda inn í myndina þegar kennsla í
náttúruvísindum væri skipulögð.
Ákvarðanataka og fagmennska
Saga hefur stundað símenntunarnámskeið í
eðlisfræði nokkuð markvisst og hún segist hafa
Sýn fimm grunnskólakennara á nám og kennslu í náttúruvísindum