Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2007, Blaðsíða 63

61
Tímarit um menntarannsóknir, 4. árgangur 2007
kennara frá 1947 (nr. 16/1947). Lögin áttu
að stuðla að kennslufræðilegum rannsóknum,
framhalds- og endurmenntun kennara, útgáfu
leiðbeiningarrita og sérstakur æfingaskóli
skyldi stofnaður. Broddi Jóhannesson (1983),
fyrrverandi skólastjóri Kennaraskólans og
fyrsti rektor Kennaraháskóla Íslands, segir lög
þessi hafa markað tímamót í sögu lagasetningar
um menntun kennara, þar sem þau sýndu nýjan
skilning á hlutverki skólans og samtök kennara
hafi heils hugar tekið undir þann skilning. Í
lögunum kom fram breytt viðhorf og vilji.
Samt sem áður fékkst ekki fé til að kosta
margar þær breytingar sem fyrirheit voru gefin
um (Ólafur J. Proppé, Sigurjón Mýrdal og
Bjarni Daníelsson, 1993), og átti sú hindrun
eftir að fylgja tilraunum til úrbóta alla öldina.
Jónas Pálsson (1987) lýsir því svo að allt frá
stofnun Kennaraskólans árið 1908 hafi skólinn
átt erfitt uppdráttar, kennaranámið hafi að
mestum hluta verið líkast menntaskólanámi
og áherslan á sérstaka starfsmenntun kennara
verið rýr. Hann segir þetta afleiðingu slakrar
tilfinningar valdamanna á þessum árum fyrir
gildi sérstakrar starfsmenntunar kennara og
því miður almennings sem einnig kom fram í
áhugaleysi hans um skólamál.
Í kjölfar laga um kennaramenntunina árið
1963 (nr. 23/1963) urðu allmiklar breytingar
á starfsháttum Kennaraskólans. Nemendur
skyldu fást við færri námsgreinar hverju sinni
og þannig einbeita sér betur að hverju námssviði
og þroska með sér sjálfstæð vinnubrögð;
stefnt var að sérhæfingu og valfrjálsu námi
og auka skyldi beina leiðsögn í samræmi
við hæfileika nemenda (Broddi Jóhannesson,
1983). Hér kveður við nýjan tón. Vísað er til
þess að persónulegir eiginleikar nemenda skuli
íhugaðir en um þessar mundir sýna rannsóknir
að mikilvægt sé að kennaranemar fái stuðning
við mótun eigin sjálfsvitundar (Kristín
Aðalsteinsdóttir, 2000 og 2002; Ragnhildur
Bjarnadóttir, 2005). Á þessum árum jókst
aðsókn að Kennaraskólanum gífurlega og í lok
áratugarins hafði aðsóknin fimmfaldast, m.a.
vegna þess að tilboð um framhaldsmenntun
voru fá á þessum árum og Kennaraskólinn
tók bæði á móti fólki með gagnfræðapróf og
landspróf. Einnig stóð kennurum til boða að
ljúka stúdentsprófi frá Kennaraskólanum. Alls
munu tæplega 3000 kennarar hafa útskrifast
úr Kennaraskóla Íslands áður en hann var
færður á háskólastig. Á sjöunda áratugnum
gerði Þorsteinn Sigurðsson (1965) það að
umfjöllunarefni einna fyrstur manna að það
sæmdi ekki siðmenntaðri þjóð að kennaranám
væri ekki á háskólastigi. Hann gerði kjör,
aðstæður og menntun kennara að umræðuefni
og sagði starfsmenntun kennara ekki viðunandi
fyrr en hún kæmist á háskólastig og tengdist
vel reknum æfinga- og tilraunaskóla. Í þessu
sambandi ræddi hann nauðsyn þess að lengja
kennaranámið um eitt ár. Samtök barnakennara
höfðu sýnt þessari hugmynd verulegan
stuðning.
Á árunum 1960–1969 unnu fjórar nefndir
að því að endurskoða lög um Kennaraskóla
Íslands, en síðasta nefndin bar saman löggjöf
og kynnti sér kenningar um kennaramenntun,
röksemdir og reynslu, hér á landi og erlendis
(Broddi Jóhannesson, 1983). Þann 16. apríl
1971 staðfesti forseti Íslands lög (nr. 38/1971)
um Kennaraháskóla Íslands. Frumvarpið var
framsækið og gerði ráð fyrir mikilvægum
breytingum á kennaramenntuninni. Skal þar
fyrst nefna að krafist var stúdentsprófs eða
jafngildis þess við inntöku í háskólann; verkleg
þjálfun, sérhæfing og valfrelsi skyldi aukið
og gildi vísindalegrar þjálfunar áréttað með
stofnun rannsóknarstofnunar uppeldismála.
Frumvarpinu var ætlað að styrkja háskólann
sem starfsmenntunarstofnun og gera hann
að miðstöð uppeldis- og kennslufræða á
Íslandi, bæði fræðilega og í hagnýtu starfi. En
áhugaleysi ráðamanna um kennaramenntunina
var viðvarandi og segir Jónas Pálsson (1987)
að frumvarpið hafi verið samþykkt með
hangandi hendi. Hér virðist einungis hafa verið
um lagabreytingu að ræða en lítil viðleitni
stjórnvalda til að breyta skólanum sjálfum
og starfsháttum hans. Löggjafinn virðist ekki
hafa haft skilning á því að hér væri um
grundvallarbreytingu á stöðu skólans að ræða.
Samskiptin við flutningsferlið allt, frá skóla
Að styrkja haldreipi skólastarfsins