Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 12

við 12% árið 1998. Spá Þjóðhagsstofnunar um rúm-
lega 8% vöxt útflutnings í ár er töluverð framför frá
dræmum vexti í fyrra, gangi spáin eftir. Jafnframt er
gert ráð fyrir að verulega dragi úr vexti innflutnings.
Spáð er 3,4% vexti samanborið við 22% árið 1998.
Þótt spáð sé minni vexti þjóðarútgjalda er of
snemmt að varpa öndinni léttar. Í fyrsta lagi ber að
hafa hugfast að vöxtur einkaneyslu skv. spá Þjóð-
hagsstofnunar er enn mjög mikill eða 6%. Þótt fjár-
festingarbylgjan hafi náð hámarki, dugar hægari
vöxtur þjóðarútgjalda ekki til að draga nægilega úr
hallanum sem myndaðist í utanríkisviðskiptum árið
1998. Enn spáir Þjóðhagsstofnun halla á viðskipta-
jöfnuði í ár sem nemur 4,6% af landsframleiðslu.
Verra er að ekki er útlit fyrir að verulega dragi úr
hallanum árið 2000 þrátt fyrir að spáð sé hóflegum
hagvexti.
Hætta er á meiri viðskiptahalla en spáð var í nýlegri
þjóðhagsáætlun
Í öðru lagi virðist sem áætlanir Þjóðhagsstofnunar
um vöxt einkaneyslu og fjárfestingar séu í varfærnari
kantinum. Neyslu- og fjárfestingarlíkön sem metin
hafa verið í Seðlabankanum sýna öllu meiri vöxt
einkaneyslu og fjárfestingar á yfirstandandi ári og
fjárfestingar árið 2000 en spár Þjóðhagsstofnunar.
Verði sú raunin má búast við að halli á viðskiptum
við útlönd verði meiri en Þjóðhagsstofnun spáði.3
Í þriðja lagi styðja tölur um utanríkisviðskipti það
sem af er árinu þá ályktun að hallinn á utanríkis-
viðskiptum verði meiri en Þjóðhagstofnun spáði. Í
spá Þjóðhagsstofnunar er reiknað með 17,9 ma.kr.
halla á vöruviðskiptum við útlönd á árinu í heild.
Fyrstu 9 mánuði ársins var hann orðinn 20 ma.kr.
sem er u.þ.b. jafn mikill halli og allt árið í fyrra. Að
vísu mun ýmislegt á síðustu mánuðum ársins stuðla
að minni halla. Nýtt fiskveiðiár byrjaði í september
og má reikna með meiri útflutningi sjávarafurða til
loka ársins en verið hefur að undanförnu. Hærra
álverð mun einnig auka útflutningsverðmæti. Á móti
kemur að verðhækkun á innfluttu eldsneyti og hrá-
efnum mun stuðla að meiri halla.
Það er einnig umhugsunarefni að viðskipti með
skip og flugvélar, sem eru sveiflukennd og endur-
spegla ekki endilega undirliggjandi efnahagsþróun,
fegra nokkuð viðskiptajöfnuð yfirstandandi árs, en
árið 1998 átti hið gagnstæða sér stað. Án skipa- og
flugvélaviðskipta jókst halli á vöruskiptum fyrstu níu
mánuði ársins úr 13,5 ma.kr. í fyrra í 16 ma.kr. á
sama tíma í ár.
Vöxt vöruútflutnings það sem af er árinu má nær
eingöngu rekja til útflutnings iðnaðarvöru. Hann
jókst um fjórðung að magni fyrstu níu mánuði ársins
en verðmætaaukningin er einungis 15% sökum lágs
verðs á áli sem nú fer þó ört hækkandi. Gróskan í
útflutningi iðnaðarvöru stafar að miklu leyti af aukn-
um álútflutningi, en nær einnig til margra annarra
vörutegunda. Fjárfestingarvörur sem tengjast sjávar-
útvegi og matvælaframleiðslu eru mest áberandi. Út-
flutningur sjávarafurða hefur verið dræmur undan-
farna mánuði og að magni dróst hann nokkuð saman
fyrstu níu mánuði ársins miðað við sama tíma árið
1998. Lítinn útflutning sjávarafurða síðla sumars,
þ.e.a.s undir lok fiskveiðiársins, má rekja til þess að
vel veiddist snemma á fiskveiðiárinu. Sé horft fram
hjá skipa- og flugvélaviðskiptum jókst verðmæti út-
flutnings fyrstu níu mánuði ársins einungis um 1% en
í heild jókst verðmæti vöruútflutnings um 5½% og
tæp 7% að magni.
Á fyrstu níu mánuðum ársins hægði verulega á
vexti vöruinnflutnings frá fyrra ári. Síðustu tölur
benda til þess að innflutningur neysluvöru sé enn í
örum vexti. Innflutningur varanlegrar neysluvöru
eykst mest, en innflutningur óvaranlegrar neysluvöru
vex einnig. Innflutningur virðist jafnvel hafa sótt í
11
3. Þess má geta að bæði OECD og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hafa spáð
meiri halla sem hlutfalli af landsframleiðslu en Þjóðhagsstofnun á árinu
1999, OECD 5% og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn 5,5%. OECD spáir
reyndar enn meiri halla árið 2000 eða sem nemur 5,1% af landsfram-
leiðslu.
Árstíðaleiðréttur vöruinnflutningur á föstu verði
3 mánaða hreyfanlegt meðaltal
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S N
1996 1997 1998 1999
8
10
12
14
16
Ma.kr
Alls Án skipa og flugvéla
Mynd 9