Peningamál - 01.11.1999, Blaðsíða 44

mánuðir. Allir gjaldgengir aðilar á millibankamark-
aði mega taka þátt í mánaðarlegu uppboðunum. Ekki
er ráðgert að nota þau til þess að senda markaðnum
teikn um stöðu peningastefnunnar, né heldur að hafa
áhrif á vexti. Þess vegna eru mánaðarlegu uppboðin
breytiverðsuppboð (e. variable price auction) þar
sem evrukerfið er verðtaki.5
Þriðja gerð markaðsaðgerða evrukerfisins eru
svokallaðar fínstillingaraðgerðir (e. fine-tuning oper-
ations). Slíkar aðgerðir eru gerðar óreglulega í þeim
tilgangi að bregðast við óvæntum lausafjársveiflum
sem verða á millibankamarkaði. Fínstillingaraðgerðir
eru aðallega gerðar með endurhverfum verðbréfavið-
skiptum en geta einnig verið í formi einfaldra verð-
bréfaviðskipta, endurhverfra gjaldeyrisviðskipta eða
lánasamninga. Framkvæmd fínstillingaraðgerða á að
taka mun skemmri tíma en reglulegu uppboðin. Þeim
á að vera lokið á minna en þremur klukkustundum
frá því að þær eru tilkynntar. Aðgerðirnar fara annað
hvort fram með uppboði eða með tvíhliða samning-
um. Evrukerfið áskilur sér rétt til þess að velja þröng-
an hóp mótaðila við slíkar aðgerðir. Reglurnar sem
notaðar eru við val á mótaðilum eiga að tryggja að
evrukerfið mismuni ekki aðilum markaðarins.
Fjórða og síðasta gerð markaðsaðgerða evrukerf-
isins eru langtímaaðgerðir (e. structural operations).
Þær framkvæmir evrukerfið þegar það vill breyta
fjárhagslegri stöðu sinni gagnvart bankakerfi evru-
svæðisins til lengri tíma. Slíkar aðgerðir eru fram-
kvæmdar óreglulega, með endurhverfum verðbréfa-
viðskiptum, einföldum verðbréfaviðskiptum eða
lánasamningum.
Opin fyrirgreiðsla
Boðið er upp á tvenns konar fyrirgreiðslu, annars veg-
ar daginnlán og hins vegar dagútlán. Allir gjaldgeng-
ir aðilar á millibankamarkaði geta nýtt sér þessa fyrir-
greiðslu ECB og er fjárhæð hennar ótakmörkuð að
því tilskildu að lögð séu fram veð fyrir útlánunum.
Opin fyrirgreiðsla gegnir þrenns konar hlutverki
við framkvæmd peningastefnunnar. Í fyrsta lagi full-
nægir hún umframframboði og umframeftirspurn
einstakra fjármálastofnana eftir daglánum. Í öðru lagi
gefa vextir í slíkri fyrirgreiðslu markaðnum teikn um
stöðu peningastefnunnar. Í þriðja lagi mynda vextir í
fyrirgreiðslu efri og neðri mörk fyrir vexti á mil-
libankamarkaði.
Bindiskylda
Evrukerfið setur reglur um bindiskyldu á fjármála-
stofnanir á evrusvæðinu. Hlutverk bindiskyldunnar
er annars vegar að jafna sveiflur á millibankamarkaði
og hins vegar að búa til umframeftirspurn eftir
lausafé hjá fjármálastofnunum á evrusvæðinu. Bindi-
skyldan er nú 2% af eftirfarandi eignum á efnahags-
reikningi fjármálastofnana: daginnlánum, bundnum
innlánum sem eru innleysanleg innan tveggja ára,
skuldabréfum til minna en tveggja ára og peninga-
markaðsbréfum (e. money market paper).
Fjármálastofnanir þurfa þó aðeins að uppfylla
bindiskylduna að meðaltali yfir hvert mánaðarlangt
binditímabil. Þetta gerir þeim kleift að hagnast á spá-
kaupmennsku með vaxtastig daglána á millibanka-
markaði. Ef fjármálastofnun telur í upphafi bindi-
tímabils að vextir á millibankamarkaði muni lækka á
binditímabilinu getur stofnunin geymt það að full-
nægja bindiskyldunni þar til líður á binditímabilið og
fjárfest lausafé sitt á millibankamarkaði fyrir daglán
á meðan vextir haldast háir. Slík spákaupmennska
hefur sveiflujafnandi áhrif á vexti á millibankamark-
aði. Hún kemur þannig í veg fyrir að evrukerfið þurfi
með sérstökum markaðsaðgerðum að jafna sveiflur á
þeim markaði. Slíkar aðgerðir evrukerfisins eru tald-
ar óæskilegar þar sem tíðni þeirra gæti grafið undan
gagnsæi peningastefnunnar.
Vextir sem samsvara meðaltali af vöxtum á viku-
legum uppboðum evrukerfisins eru greiddir af inn-
stæðum upp að lágmarksbindiskyldu hverrar stofn-
unar. Vextir eru ekki greiddir af fjárhæðum sem eru
umfram lágmarksbindiskyldu. Fjármálastofnanir
sem ekki uppfylla skilyrði um bindiskyldu eru sekt-
aðar.
Vextir
Með stjórntækjum sínum leitast ECB við að stýra
peningamarkaðsvöxtum. Daginnlán og dagútlán setja
efri og neðri mörk fyrir millibankavexti en vextirnir
43
5. Breytiverðsuppboð skiptast í tvær gerðir. Annars vegar eru fyrstaverðs-
uppboð og hins vegar næstaverðsuppboð. Í báðum uppboðsgerðunum
skila bjóðendur inn tilboðum sem tiltaka bæði magn og verð. Hæstu
boðum er tekið uns því magni er náð sem boðið er fram. Í fyrstaverðs-
uppboði greiða bjóðendur tekinna boða það verð sem tiltekið er í þeirra
boði. Í næstaverðsuppboði greiða allir bjóðendur tekinna boða það verð
sem tiltekið er í jaðarboðinu, þ.e. lægsta tekna boði. Ákveðið var í evru-
kerfinu að notast við næstaverðsuppboð fyrstu mánuðina meðan bjóð-
endur voru að venjast nýju umhverfi en nú hefur verið skipt yfir í
fyrstaverðsuppboð.