Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 15

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
15
Ársvöxtur peningamagns og sparifjár hefur undanfarna mánuði
verið nálægt 15%. Þetta er heldur minni vöxtur en þegar hann var
mestur árið 2003, en þó augljóslega meiri en til lengdar fær samrýmst
stöðugu verðlagi.
Gengi krónunnar hefur lækkað nokkuð frá því að spá Seðla-
bankans sem birtist í Peningamálum 2005/1 var gerð, eða um 6%
miðað við dagsetningar spánna. Lækkun gengis krónunnar er e.t.v.
veigamesta breytingin sem orðið hefur á fjármálalegum skilyrðum frá
því í mars og felur í sér nokkra slökun. Aukinnar óvissu kann hins
vegar að gæta um gengisþróun. Gæti það dregið úr eftirspurn eftir
erlendu lánsfé, þrátt fyrir að gengið sé nú lægra en áður.
Fjármálaleg skilyrði heimila hafa lítið breyst þrátt fyrir hærri
skammtímavexti
Fjármálaleg skilyrði heimila ráðast einkum af þróun verðtryggðra út-
lánsvaxta, einkum húsnæðisveðlána sem þau hafa tekið í ríkum mæli
að undanförnu. Þessir vextir hafa haldist lítt breyttir frá því á haust-
mánuðum. Tiltölulega litlar breytingar hafa orðið á vöxtum lána í
erlendum gjaldmiðlum sem einstaklingum standa til boða en vextir
yfirdráttarlána hafa hækkað í takt við stýrivexti Seðlabankans. Heim-
ilin hafa haldið áfram að endurfjármagna skuldir sínar með því að taka
húsnæðisveðlán til að greiða upp eldri og óhagkvæmari lán og má
ætla að hagræði einstaklinga af endurfjármögnun eldri lána vegi enn
sem komið er þyngra en aukin greiðslubyrði sakir hærri vaxta á yfir-
dráttarlánum. Hingað til virðast einstaklingar þó ekki hafa notað þessi
lán í ríkum mæli til þess að greiða niður yfirdráttarskuldir.3
Lægra gengi bætir fjármálaleg skilyrði sumra fyrirtækja
Lækkun á gengi krónunnar frá mars hefur mun meiri áhrif á fjármála-
leg skilyrði fyrirtækja en heimila, en eins og fjallað var um í Peninga-
málum 2005/1 geta þessi áhrif verið nokkuð mismunandi eftir
starfsemi þeirra. Á heildina litið ætti lægra gengi að fela í sér minna
aðhald fjármálalegra skilyrða, þ.e.a.s. auka hagnað fyrirtækja og gera
lán í erlendum gjaldmiðli hagkvæmari vegna þess að þar með verður
vænt breyting á genginu frá núverandi stöðu þess minni en ella. Á
hinn bóginn eykur gengislækkunin greiðslubyrði af eldri gengis-
bundnum lánum, sem á undanförnum árum hafa verið ríflega helm-
ingur af útistandandi skuldum fyrirtækja. Sé meginhluti tekna fyrir-
tækis ekki einnig í erlendum gjaldmiðli kann þetta að fela í sér nokkurt
aðhald. Auk gengislækkunar krónunnar felur hátt gengi hlutabréfa í
sér hagstæð fjármálaleg skilyrði skráðra fyrirtækja.
Á móti vegur að skammtímavextir hafa hækkað, þótt ekki hafi
orðið mikil breyting þar á frá því í mars. Á heildina litið eru því fjár-
málaleg skilyrði fyrirtækja líklega svipuð og í mars og e.t.v. ívið betri.
3. Sjá ritið Fjármálastöðugleika 2005, sem kom út í apríl.
2002 | 2003 | 2004 | 2005
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
%
Íbúðabréf (HFF 150434)
Spariskírteini (RIKS 151001)
Ávöxtunarkrafa verðtryggðra
langtímaskuldabréfa
Mynd III-7
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 3. janúar 2002 - 23. maí 2005
Vöxtur útlána janúar 2001 - mars 2005
Mynd III-8
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Útlán lánakerfis í lok hvers ársfjórðungs, útlán innláns-
stofnana, Íbúðalánasjóðs og lífeyrissjóða í lok hvers mánaðar
J MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2001 2002 2003 2004 2005
0
5
10
15
20
25
Breyting frá sama tímabili á fyrra ári (%)
Lánakerfið
Innlánsstofnanir, Íbúðalánasjóður og lífeyrissjóðir
Útlán til heimila og fyrirtækja 1992-2004
Mynd III-9
1. Lánaflokkun var breytt á árinu 2003.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Staða útlána lánakerfis til heimila og fyrirtækja í lok árs1
1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004
0
250
500
750
1.000
1.250
1.500
Ma.kr.
Útlán til heimila
Útlán til fyrirtækja