Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 50

RÆÐA FORMANNS BANKAST JÓRNAR
Á ÁRSFUNDI SEÐLABANKANS 2005
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
50
atriðum, en hún felur það í sér að mikill vöxtur einkaneyslu og fjár-
festingar verði viðvarandi í ár, einkum í atvinnuvegum, m.a. vegna
meiri þunga í stóriðjuframkvæmdum á þessu ári en áður var gert ráð
fyrir eins og hér hefur verið nefnt. Hins vegar er gert ráð fyrir hóflegri
aukningu samneyslu. Hagvöxtur verður 6,4% í ár. Hann verður ívið
minni á næsta ári, en einnig dregur úr vexti einkaneyslu og fjárfest-
ingar. Framleiðsluspenna eykst talsvert í ár og á næsta ári. Við-
skiptahalli nær hámarki í ár, 12% af vergri landsframleiðslu, en
minnkar á næsta ári gagnstætt því sem áður hafði verið spáð. Af
framansögðu er ljóst að mikil þensla einkennir efnahagslífið í ár og
fram á næsta ár.
Frekara aðhalds er þörf
Samkvæmt þeirri verðbólguspá sem birtist nú í Peningamálum hafa
horfur batnað frá síðustu spá, en verðbólgan verður þó áfram yfir
settu marki ef litið er tvö ár fram í tímann. Hækkun stýrivaxta og tölu-
verð hækkun á gengi krónunnar dregur hvort tveggja úr innlendri
eftirspurn og verðhækkun innfluttrar vöru, sérstaklega til skemmri
tíma. Verðbólgan verður því nokkru minni á spátímabilinu en búist var
við í desember. Eftir eitt ár gerir Seðlabankinn ráð fyrir að verðbólga
verði við 2½% markið. Þetta eru betri horfur en blöstu við í desember.
Spáð er rúmlega 3% verðbólgu eftir tvö ár, en það er einnig nokkru
minna en gert var ráð fyrir í síðustu spá, enda þótt þetta sé áfram yfir
markmiðinu.
Mikilvægt er að hafa í huga að í spánni er tekið mið af stýri-
vöxtum Seðlabankans eins og þeir voru þegar hún var gerð, og jafn-
framt er miðað við að gengi krónunnar haldist út spátímabilið álíka
sterkt og það er nú. Spáin sýnir hver framvindan gæti orðið ef bank-
inn aðhefst ekkert umfram það sem hann hafði gert þegar spáð var.
Ljóst er að því lengra sem líður á spátímabilið eykst óvissan um spána.
Einkum leikur vafi á um gengið, en raungengið er nálægt sögulegu
hámarki eins og ég hef áður getið um. Því eru líkur meiri en ella á því
að það gefi eftir og verðbólga aukist. Með hliðsjón af þessari spá
ákvað Seðlabankinn þegar Peningamál voru kynnt að hækka vexti
um 0,25 prósentur, nokkru minna en markaðsaðilar áttu von á og
minna en við síðustu vaxtabreytingar bankans. Stýrivextir bankans
eru því nú 9%. Ákvörðun um tiltölulega hóflegt skref nú er m.a.
byggð á því að nýlegar vaxtahækkanir bankans og umtalsverð hækk-
un á gengi krónunnar hafa aukið aðhald sem á eftir að skila fullum
árangri. Frekara aðhalds kann þó að verða þörf á næstu mánuðum.
Umræðan um peningastefnuna ber vott um aukinn skilning á
lögmálum efnahagslífsins en hún snýst of mikið um
skammtímaáhrif hennar
Samanburður við síðustu spár og ýmsar líkur benda til þess að síðan í
desember hafi vaxtahækkanir Seðlabankans að mestu skilað sér í
auknu aðhaldi. Peningastefna Seðlabankans er mjög til umræðu á
almennum vettvangi, og er það eðlilegt svo miklir hagsmunir sem eru
í húfi. Eðli málsins samkvæmt hef ég fylgst rækilega með umræðum
um stjórn peningamála um alllangt skeið og hlýt að viðurkenna að
mér finnst umræðan að undanförnu hafa verið mun þroskaðri en áður