Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
11
Þorskstofninn minni en áður var talið en ástand annarra stofna
virðist gott
Nýafstaðið togararall Hafrannsóknarstofnunar gefur til kynna að
þorskárgangurinn árið 2003 hafi verið nokkru lakari en meðalár-
gangur og árgangurinn árið 2004 til muna lakari. Þannig var stofn-
vísitala þorsks 16% lægri en þegar mælt var á síðasta ári.
Endanlegar tillögur Hafrannsóknarstofnunar um leyfilegan heild-
arafla botnfisktegunda á næsta fiskveiðiári liggja þó ekki enn fyrir.
Niðurstöðurnar kunna að benda til þess að aflahámark þorsks verði
minnkað á næstu fiskveiðiárum, þótt ekki sé víst að það verði á kom-
andi fiskveiðiári, sem hefst 1. september næstkomandi. Á móti vegur að
ástand ýsu- og ufsastofnsins er með besta móti og er því líklegt að
hámarksafli þessara tegunda verði aukinn á komandi fiskveiðiári. Líklegt
er að aflahámark annarra mikilvægra tegunda verði lítt breytt á milli
fiskveiðiára, nema hvað nokkur óvissa er um aflahámark grálúðu.
Minni vöxtur aflaverðmætis en gert var ráð fyrir í mars
Afli fyrstu fjögurra mánaða þessa árs var umtalsvert meiri en á sama
tíma í fyrra og ætla má að heildarbotnfiskaflinn verði nokkru meiri á
þessu ári en í fyrra. Hins vegar er erfiðara að segja til um væntanlegan
ársafla uppsjávarafiska því að jafnan er mikil óvissa um heildarloðnu-
afla ársins þar sem sumar- og haustveiði hefur verið afar sveiflukennd
undanfarin ár. Þó er líklegt að afli uppsjávarfiska í heild á þessu ári
muni aukast nokkuð frá seinasta ári, þar sem loðnuaflinn fyrstu fjóra
mánuði ársins er orðinn meiri en allt árið í fyrra. Einnig verður síldar-
aflinn að öllum líkindum nokkru meiri þar sem hámarksafli af norsk-
íslensku síldinni var aukinn nú nýverið, en á móti kemur að kolmunna-
aflinn mun væntanlega dragast lítillega saman.
Á heildina litið má þó búast við að heildaraflinn í ár verði nokkru
meiri en á síðasta ári og aukist einnig á næsta ári. Í spánni er þó gert
ráð fyrir heldur minni vexti en í marsspánni, sem stafar af heldur
lakara ástandi fiskstofna en þá var reiknað með.
Horfur um verð sjávarafurða á þessu ári eru óbreyttar frá mars-
spánni. Hins vegar er gert ráð fyrir heldur meiri verðhækkun á næsta
ári. Það nær þó ekki að vega upp minni vöxt afla. Aflaverðmæti og
útflutningsframleiðsla sjávarafurða eykst því heldur hægar á spátíma-
bilinu en reiknað var með í mars.
Raungengi náði sautján ára hámarki á fyrsta fjórðungi ársins en
hefur lækkað á öðrum fjórðungi
Gengi krónunnar lækkaði nokkuð frá því að það náði hámarki hinn
21. mars síðastliðinn og gekk gengishækkunin fyrstu þrjá mánuði
ársins til baka. Í spá Seðlabankans að þessu sinni er gert ráð fyrir
óbreyttu gengi frá 17. maí, en það felur í sér að í ár verði meðalgengi
krónu um 5,7% hærra en í fyrra.
Raungengi náði hámarki á fyrsta fjórðungi þessa árs, og hafði þá
ekki verið jafn hátt í sautján ár, en hefur lækkað það sem af er öðrum
ársfjórðungi, bæði vegna lægra nafngengis og minni verðbólgu. Þar
sem horfur eru á að innlend verðbólga og hækkun launakostnaðar á
einingu verði meiri en í viðskiptalöndunum mun raungengi hækka
meira á milli ára en nafngengið. Að gefnu óbreyttu nafngengi frá 17.
Aflamagn í janúar-apríl 2001-2005
Mynd II-5
2001 2002 2003 2004 2005
0
200
400
600
800
1.000
1.200
Þús. tonn
Heimild: Fiskistofa Íslands.
Skelfiskur
Uppsjávarfiskur
Botnfiskur
Raungengi krónunnar
1. ársfj. 1986 - 2. ársfj. 2005
Mynd II-6
1986 1990 1995 2000 2005
70
80
90
100
110
120
130
1980=100
Raungengi miðað við hlufallslegt neysluverð
Raungengi miðað við hlutfallslegan launakostnað

Heimild: Seðlabanki Íslands.
Vöxtur vöruútflutnings 1999-20051
Mynd II-7
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
0
10
20
30
40
50
60
-10
-20
-30
Breyting frá sama ársfjórðungi á fyrra ári (%)
Sjávarafurðir
Iðnaðarvörur

1. Á föstu gengi m.v. vöruútflutningsvog.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.