Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 8

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
8
II Ytri skilyrði
Horfur um ytri skilyrði eru ívið lakari nú en í mars. Hagvöxtur í helstu
viðskiptalöndum hefur dvínað nokkuð og hagvaxtarhorfur versnað,
verðlag útfluttra sjávarafurða hefur lækkað lítillega, en er þó töluvert
hærra en á sama tíma fyrir ári, og aflahorfur eru aðeins lakari. Útflutn-
ingsspáin hefur því verið endurskoðuð aðeins niður á við, bæði í ár og
á næsta ári.
Hagvaxtarhorfur í þróuðum löndum heims heldur lakari en áfram
mikill vöxtur í Kína
Hagvaxtarhorfur í helstu löndum heims hafa versnað á undanförnum
mánuðum, sérstaklega á meginlandi Evrópu og í Japan. Hækkun olíu-
verðs hefur haft töluverð áhrif á hagvöxt á þessum svæðum. Hag-
vöxtur í Bandaríkjunum á fyrsta fjórðungi þessa árs var einnig minni
en búist hafði verið við. Þótt horfur séu ekki eins bjartar og áður, eru
líkur á ágætis hagvexti í heiminum í heild á þessu ári. Verðbólga er
almennt lítil og vextir lágir. Kína og Bandaríkin halda áfram að leiða
hagvöxtinn og flest nýmarkaðslönd fylgja fast á hæla þeim.
Spár um hagvöxt á evrusvæðinu árið 2005 hafa lækkað nokkuð
undanfarna mánuði, einkum sökum minni hagvaxtar í Þýskalandi og
á Ítalíu. Hægari vöxt má einkum rekja til hærra olíuverðs. Í lok síðasta
árs benti framvirkt olíuverð til þess að verð myndi lækka á þessu ári,
niður í u.þ.b. 40 dali fatið, en nú er gert ráð fyrir að meðalverð á þessu
ári verði nálægt 50 dalir fatið.
Hagvöxtur í Bandaríkjunum hjaðnaði fyrr en búist var við og því
hafa spár fyrir árið í heild lækkað. Á fyrsta fjórðungi þessa árs hægði á
vexti bæði einkaneyslu og fjárfestingar fyrirtækja, en viðskiptahallinn
hélt áfram að aukast. Innflutningur óx um 14,7% á fyrsta ársfjórð-
ungi, en útflutningur um 7% (sjá nánari umfjöllun um viðskiptahalla
Bandaríkjanna í rammagrein 1).
Rammagrein 1
Viðskiptahalli
Bandaríkjanna
Viðskiptahalli Bandaríkjanna eykst, einkum gagnvart Kína...
Viðskiptahalli Bandaríkjanna hefur haldið áfram að aukast í ár. Eins
og fjallað var um í Peningamálum 2005/1 eru ýmsar skýringar á
vaxandi viðskiptahalla, meðal annars minnkandi sparnaður einka-
geirans og aukinn halli á rekstri ríkissjóðs. Vöruskiptahalli Bandaríkj-
anna, sem er meginhluti viðskiptahallans, hefur aukist við öll helstu
viðskiptalöndin en mest við Kína. Frá miðjum tíunda áratugnum
hefur hallinn á viðskiptum við Kína aukist úr nánast engu upp í
tæplega 200 milljarða dala á ársgrundvelli á síðasta fjórðungi ársins
2004, eða sem nam tæplega 30% af heildarvöruskiptahalla Banda-
ríkjanna. Hallinn jókst sérstaklega hratt eftir að Kína hlaut aðild að
Heimsviðskiptastofnuninni (WTO) árið 2002 og verulega dró úr
viðskiptahindrununum. Innflutningur Bandaríkjanna á olíu og öðr-
um hrávörum og iðnaðarvörum hefur einnig aukist verulega.
...en hefur verið auðveldlega fjármagnaður til þessa
Ólíkt því sem gerðist undir aldamótin, þegar vaxandi viðskiptahalli
var að töluverðu leyti fjármagnaður með beinni fjárfestingu og
kaupum erlendra aðila á hlutabréfum í bandarískum fyrirtækjum,
hefur viðskiptahalli Bandaríkjanna að undanförnu verið að miklu
Hagvöxtur í Bandaríkjunum, Japan, Bretlandi
og á evrusvæði 1. ársfj. 1999 - 1. ársfj. 2005
Mynd II-1
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
0
1
2
3
4
5
6
-1
-2
-3
-4
Breyting frá sama tímabili á fyrra ári (%)
Bandaríkin
Evrusvæðið
Japan
Bretland

Heimild: EcoWin.
Hagvaxtarspár fyrir evrusvæðið,
Þýskaland og Ítalíu1
Mynd II-2
J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D
2004 2005
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
%
Evrusvæðið 2005 Evrusvæðið 2006
Þýskaland 2005 Þýskaland 2006
Ítalía 2005 Ítalía 2006

1. Tímaás sýnir mánuðinn sem spáin er gerð í.
Heimild: Consensus Forecasts.