Peningamál - 01.06.2005, Qupperneq 30

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
30
verð hefur hækkað töluvert frá mars og var í maí 6,2% hærra en fyrir
ári. Áfengi og tóbak hefur einnig hækkað nokkuð þótt dregið hafi úr
hækkunum á vormánuðum. Tólf mánaða verðlækkun innfluttrar vöru
nam því aðeins 0,9% í maí, en ef horft er fram hjá áhrifum bensíns,
áfengis og tóbaks nam árslækkunin 2,8%.
... og verðlag innlendrar vöru hefur lækkað hratt undanfarna
mánuði
Aukin samkeppni í lágvöruverðsverslunum er ein helsta skýring verð-
lækkunar innlendrar vöru að undanförnu. Verð innlendrar vöru hafði
í maí lækkað um 4,3% frá sama tíma í fyrra og um tæplega 7% eftir
að samkeppni jókst í lágvöruverðsverslunum í febrúar. Mest hefur
verð innlends grænmetis lækkað, en tólf mánaða verðlækkun þess
nam tæplega 12% í maí. Búvörur án grænmetis hafa einnig lækkað
talsvert í verði eftir nokkra hækkun í lok síðasta árs.
Markaðsverð húsnæðis hækkar áfram hröðum skrefum
Þótt árshækkun húsnæðisliðar vísitölu neysluverðs hafi verið nokkru
minni í maí en í apríl, eða 14,6%, sakir fyrrnefndrar breytingar á að-
ferð við mat vaxta jókst undirliggjandi árshraði húsnæðisverðbólg-
unnar. Markaðsverð húsnæðis hækkaði um 2,3% á milli mánaða og
um tæplega 28% á tólf mánuðum. Sem fyrr var hækkunin mest á
höfuðborgarsvæðinu, en húsnæðisverð á landsbyggðinni hefur einnig
tekið við sér.
Enn sjást þess ekki merki að verulega dragi úr verðhækkun hús-
næðis í bráð. Meginástæður hennar eru auknar ráðstöfunartekjur og
aukið framboð lánsfjár sem hefur aukið eftirspurn eftir húsnæði tölu-
vert, og hraðar en svo að framboð geti komið til móts við hana. Áætl-
anir byggingarfulltrúa á höfuðborgarsvæðinu benda hins vegar til þess
að framboð kunni að aukast nokkuð er líða tekur á árið og á næsta ári.
Hækkun verðlags opinberrar þjónustu undanfarið ár hefur verið
töluvert meiri en vísitölunnar í heild og nam árshækkunin 6,4% í maí.
Verð þjónustu einkaaðila hefur einnig hækkað umfram verðbólgu-
markmið Seðlabanka Íslands. Í maí hafði það hækkað um 3% frá
sama tíma árið 2004. Þróunin undirstrikar það sem áður hefur komið
fram að verðbólga kemur einkum fram á sviðum þar sem erlendrar
samkeppni gætir síst. Undantekning frá því er verðlækkun búvöru.
Verðbólguvæntingar
Engar áreiðanlegar nýjar upplýsingar um verðbólguvæntingar eru fyrir
hendi frá því í mars. Undanfarin ár hefur verðbólguálag ríkisskulda-
bréfa til þriggja og fimm ára verið notað sem mælikvarði á verðbólgu-
væntingar markaðsaðila. Vegna skorts á verðtryggðum viðmiðunar-
flokki (þeim sem notaður hefur verið var á gjalddaga í apríl), er ekki
lengur hægt að reikna verðbólguálag með þessum hætti. Um mán-
aðamótin febrúar/mars gerði IMG Gallup könnun á verðbólguvænt-
ingum almennings sem sýndi væntingar um 4% verðbólgu næstu tólf
mánuði. Verðbólguvæntingar almennings virðast fremur taka mið af
liðinni verðbólgu en spám. Því er hugsanlegt að þær hafi hjaðnað að
einhverju leyti frá síðustu könnun, sem var gerð þegar verðbólgan var
í hámarki.
Vöruverð janúar 2001 - maí 2005
Mynd VIII-4
J MM J S N J M M J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2001 2002 2003 2004 2005
0
5
10
15
-5
-10
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Innfluttar vörur án áfengis og tóbaks
Dagvara

Heimild: Hagstofa Íslands.
Markaðsverð íbúðarhúsnæðis
mars 2001 - maí 2005
Mynd VIII-5
MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2001 2002 2003 2004 2005
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
-5
12 mánaða breyting vísitölu (%)
Höfuðborgarsvæði: fjölbýli
Höfuðborgarsvæði: einbýli
Landsbyggðin
Landið allt

Heimild: Hagstofa Íslands.
J M M J S N J MM J S N J MM J S N J MM J S N
2002 2003 2004 2005
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Húsnæði
Opinber þjónusta
Þjónusta á almennum markaði

Verðlagsþróun: húsnæði og þjónusta
janúar 2002 - maí 2005
Mynd VIII-6
Heimild: Hagstofa Íslands.