Peningamál - 01.06.2005, Blaðsíða 16

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
16
IV Innlend eftirspurn og framleiðsla
Frá því að síðasta spá Seðlabankans var gerð í mars sl. liggja ekki fyrir
nýjar upplýsingar úr þjóðhagsreikningum. Breytingar á horfum frá
marsspánni endurspegla því fyrst og fremst lækkun gengis krónunnar
og breytingar á nokkrum hagvísum sem ástæða þótti til að taka tillit
til við endurmat spárinnar.
Hagvöxtur á síðasta ári var 5,2% meiri en árið á undan, og útlit
er fyrir að hagvöxtur verði enn meiri í ár og á næsta ári. Horfurnar eru
í stórum dráttum svipaðar og þær voru í mars, þótt heldur bæti í
vöxtinn, meðal annars vegna lægra gengis. Hærra íbúðaverð ætti
einnig að örva einkaneyslu og íbúðafjárfestingu. Eins og í marsspánni
er gert ráð fyrir afar örum vexti einkaneyslu í ár og á næsta ári. Fremur
virðist hafa bætt í vöxtinn á fyrsta fjórðungi þessa árs og hefur spáin
fyrir næsta ár verið endurskoðuð örlítið upp á við. Lækkun gengis
krónunnar felur í sér að eftirspurn er í auknum mæli beint inn í þjóð-
arbúskapinn. Hún eykur því heldur á framleiðsluspennu frá því sem
var í marsspánni.
Einkaneysla
Í mars spáði Seðlabankinn að vöxtur einkaneyslu á þessu ári yrði um
8% en rúmlega 6½% á því næsta. Á síðasta fjórðungi sl. árs jókst
einkaneysla um 9,2% sem er töluvert meira en fyrr á árinu. Vísbend-
ingar það sem af er þessu ári benda til þess að vöxtur einkaneyslu á
fyrsta ársfjórðungi verði að minnsta kosti jafn kröftugur og á ársfjórð-
ungnum á undan. Enn eru sömu öfl að verki og í lok síðasta árs; aukið
framboð lánsfjár á lágum vöxtum, möguleikar til að taka eigið fé út úr
húsnæði, kröftugur vöxtur kaupmáttar ráðstöfunartekna og áfram-
haldandi hækkun eignaverðs. Í uppfærðri spá bankans er gert ráð fyrir
að húsnæðisauður heimila vaxi hraðar en í marsspánni vegna meiri
hækkunar húsnæðisverðs og aukinnar fjárfestingar. Það hvetur til enn
frekari einkaneyslu að öðru óbreyttu og því gerir bankinn nú ráð fyrir
að einkaneysla vaxi heldur meira á næsta ári en spáð var í mars. Spáin
fyrir þetta ár er hins vegar óbreytt.
Eins og áður hefur komið fram hafa fjármálaleg skilyrði heimila
lítið breyst frá því að Peningamál komu út í mars. Verðtryggðir út-
lánsvextir hafa lítið breyst en vextir yfirdráttarlána hafa hækkað í takt
við stýrivexti Seðlabankans, en aðeins lítill hluti lána heimilanna ber
vexti sem stýrivextir hafa tiltölulega skjót áhrif á.
Væntingar heimilanna það sem af er ári eru svipaðar og á sama
tíma fyrir ári, ef marka má væntingavísitölu Gallup. Eins og undangeng-
ið ár líta heimilin framtíðina ekki eins björtum augum og nútíðina og
stafar það líklega að einhverju leyti af því að staða þeirra er mjög góð.
Umræða um aukna verðbólgu og önnur merki um ójafnvægi í þjóðarbú-
skapnum hafa að auki neikvæð áhrif á væntingar þeirra um framtíðina.
Eins og áður segir styður hækkun eignaverðs það sem af er ári
áfram við einkaneyslu. Hlutabréfaverð hafði hækkað um 22% frá ára-
mótum hinn 19. maí, en um tæp 27% frá sama tíma í fyrra. Hækkun
fasteignaverðs, sem tók nýjan vaxtarkipp í kjölfar aukins framboðs
lánsfjár í lok síðasta sumars, heldur áfram. Íbúðaverð á höfuðborgar-
svæðinu var tæplega 18% hærra fyrstu fjóra mánuði ársins en á sama
Mynd IV-1
Vöxtur einkaneyslu 1997-20061
1. Spá Seðlabankans 2005-2006.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
0
2
4
6
8
10
12
-2
-4
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-2
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
2001 2002 2003 2004 2005
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
Vísitala
0
2
4
6
8
10
-2
-4
-6
-8
Magnbreyting frá fyrra ári (%)
Væntingavísitala Gallup (vinstri ás)
Vöxtur einkaneyslu (hægri ás)
Einkaneysla og væntingavísitala Gallup1
1. ársfj. 2001 - 1. ársfj. 2005
1. Væntingavísitala í lok ársfjórðungs.
Heimildir: Hagstofa Íslands og IMG Gallup.