Peningamál - 01.06.2005, Side 13

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PEN INGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
2
13
III Fjármálaleg skilyrði
Erlendir langtímavextir hafa lækkað frá marsmánuði
Eftir að hafa orðið aðhaldssamari á tímabilinu frá nóvember til mars,
eins og greint var frá í Peningamálum 2005/1, hafa fjármálaleg skil-
yrði á heildina litið lítið breyst. Aðhald erlendra fjármálalegra skilyrða
hefur minnkað og gengi krónunnar lækkað, en innlendir skamm-
tímavextir á hinn bóginn hækkað lítillega.
Eins og fram hefur komið er efnahagsbatinn í Evrópu enn hægur
og almennt ekki búist við hröðum bata á næstunni. Hagnaður fyrir-
tækja hefur aukist en ekki fjárfesting í sama mæli. Þessar aðstæður,
góðar verðbólguhorfur og lágir stýrivextir Seðlabanka Evrópu hafa
stuðlað að lágum vöxtum skuldabréfa á evrusvæðinu og ekki virðist
útlit fyrir umtalsverða breytingu á þessu ári. Reyndar voru vextir tíu
ára þýskra ríkisskuldabréfa í sögulegu lágmarki um miðjan maí. Lang-
tímavextir í Bandaríkjunum hafa einnig lækkað lítillega, þrátt fyrir
hækkun skammtímavaxta og mikinn halla á opinberum fjármálum og
viðskiptum við útlönd. Áhættuálag á vexti fyrirtækja og nýmarkaðs-
ríkja, sem mjög hefur lækkað undanfarin ár, hefur hins vegar hækkað
nokkuð, en er þó áfram tiltölulega lágt í sögulegu samhengi.
Innlendir raunstýrivextir hafa þokast upp
Seðlabankinn hækkaði vexti um 0,25 prósentur í mars og eru stýri-
vextir bankans nú 9%. Þar sem fyrirfram var búist við jafnmikilli eða
meiri vaxtahækkun höfðu vextir á peningamarkaði aðlagast þessari
hækkun áður en hún var tilkynnt og hafa þeir lítið breyst síðan. Mat
á raunstýrivöxtum Seðlabankans hefur verið örðugleikum háð vegna
þess að verðtryggði skuldabréfaflokkurinn sem notaður hefur verið til
viðmiðunar var á gjalddaga í apríl. Engar nýjar upplýsingar liggja fyrir
um verðbólguvæntingar fyrirtækja og einstaklinga frá því í mars, en
miðað við væntingar heimila sem komu fram í könnun í febrúar eru
væntir raunvextir um 5%, en ívið hærri ef miðað er við verðbólgu-
væntingar fyrirtækja. Í ljósi þess að verðbólguvæntingar einstaklinga
hafa tilhneigingu til að elta fyrri tíma verðbólgu og að verðbólgan
hefur hjaðnað nokkuð frá því í mars er líklegt að miðað við verðbólgu-
væntingar þeirra hafi raunstýrivextir hækkað nokkuð umfram vaxta-
hækkun Seðlabankans í mars. Ef miðað er við verðbólgu sl. tólf mán-
uði hafa raunstýrivextir hækkað umtalsvert undanfarna mánuði og
hafa verið yfir 6% undanfarnar vikur. Mynd III-3 sýnir raunstýrivexti
Seðlabankans miðað við ýmsa mælikvarða. Á heildina litið má álykta
að raunstýrivextir Seðlabankans hafi þokast nokkuð upp á við frá
marsmánuði.
Ávöxtun ríkisbréfa með u.þ.b. tveggja ára líftíma hefur hækkað
en hún hefur lækkað á bréfum með lengri líftíma
Miðlun breytinga á stýrivöxtum um óverðtryggða vaxtarófið kemur
fyrst og fremst fram í töluverðri hækkun vaxta á ríkisbréfum með
u.þ.b. tveggja ára líftíma. Frá því í mars hafa vextir þeirra þó lítið
breyst og voru orðnir nálægt 9% nokkru áður en vextir Seðlabankans
voru hækkaðir í mars. Ávöxtun ríkisbréfa með fimm til átta ára líftíma
hefur heldur lækkað frá því fyrir vaxtabreytinguna. Sem fyrr virðist
Mynd III-1
Heimildir: EcoWin, Eurostat.
Erlend vaxtaþróun
2. janúar 2002 - 23. maí 2005
(daglegar tölur)
2002 | 2003 | 2004 | 2005
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
%
2002 | 2003 | 2004 | 2005
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
%
Bandaríkin
Evrusvæði
(a) Ávöxtun ríkisskuldabréfa til 10 ára
(b) Ávöxtun ríkisvíxla til 3 mánaða
1997 1999 2001 2003 | 2004 | 2005
0
2
4
6
8
10
12
14
%
Vextir þriggja mánaða ríkisvíxla erlendis (viðskiptavegnir)
Vextir þriggja mánaða ríkisvíxla, Ísland
Vaxtamunur
Innlendir og erlendir skammtímavextir
Mynd III-2
Vikulegar tölur janúar 1997 - janúar 2003,
daglegar tölur 3. febrúar 2003 - 23. maí 2005
Daglegar tölurVikulegar tölur
2002 | 2003 | 2004 | 2005
0
2
4
6
8
10
%
Stýrivextir Seðlabankans
Raunstýrivextir miðað við verðbólguspá 1 ár fram í tímann
Raunstýrivextir miðað við verðbólguspá 2 ár fram í tímann
Mynd III-3
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 22. maí 2002 - 20. maí 2005
Raunstýrivextir Seðlabankans