Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 25

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
25
hafi reynst þeim sífellt erfiðara eftir því sem erlend og innlend fjár-
málaleg skilyrði hafa orðið óhagstæðari. Því hefur orðið æ erfiðara
fyrir bankana að fjármagna sig á innlendum markaði þannig að þeir
geti keppt við vexti Íbúðalánasjóðs. Íbúðalánasjóður nýtur hins vegar
ríkisábyrgðar á lánum sínum og getur fjármagnað sig með útgáfu
skuldabréfa til mjög langs tíma og þannig nýtt sér að ávöxtunarferli
verðtryggðra skuldabréfa hallar mjög niður á við. Miðað við hækkanir
á lengstu íbúðabréfunum undanfarið er hins vegar líklegt að sjóðurinn
þurfi að hækka útlánsvexti sína á næstunni.
Aukin erlend lántaka þrátt fyrir sterkt gengi krónunnar
Erlend lántaka hefur aukist mjög undanfarin misseri og hefur hlutfall
gengistryggðra útlána af heildarútlánum heimila aukist. Einnig hefur
gjaldmiðlasamsetning þessara lána breyst á undanförnum mánuðum.
Hlutur lágvaxtagjaldmiðla á borð við svissneskan franka og japanskt
jen hefur aukist. Slíkri lántöku fylgir bæði vaxta- og gjaldmiðlaáhætta.
Þrátt fyrir sterkt gengi krónunnar hefur hlutur gengistryggðra lána
haldið áfram að aukast. Eftir því sem raungengi krónunnar víkur lengra
frá jafnvægisgildi sínu aukast líkur á lækkun krónunnar til lengri tíma
litið og því eykst áhættan af nýjum gengistryggðum lánum. Miðað við
gengisþróun undanfarinna missera hefur greiðslubyrði gengistryggðra
lána þó að öllum líkindum verið léttari en af verðtryggðum innlendum
lánum, en það getur breyst á skömmum tíma.
Enn virðist framboð lánsfjár mikið
Enn sem komið er virðist lánsframboð vera nægt meðal annars vegna
þess að í samkeppni bankanna við Íbúðalánasjóð hefur eftirspurn eftir
íbúðalánum verið beint að gengistryggðum lánum. Þróun á erlendum
lánsfjármörkuðum undanfarna þrjá mánuði bendir hins vegar til þess
að tími nánast ótakmarkaðs ódýrs lánsfjár á erlendum lánsfjármörk-
uðum sé liðinn. Íslensku bankarnir virðast betur í stakk búnir til að
takast á við þrengingar en þegar vaxtaálag þeirra hækkaði í lok ársins
2005 og í byrjun árs 2006, en endurmat fjárfesta á áhættu á láns-
fjármarkaði gæti eigi að síður leitt til minnkandi framboðs lánsfjár á
næstunni.
Útlánsvöxtur að mestu vegna gengistryggðra útlána
Verulega hægði á vexti útlána lánakerfisins á fyrsta fjórðungi þessa
árs, en á öðrum ársfjórðungi jókst hann á ný. Ársvöxturinn var enn
gríðarlega mikill. Verulega dró úr vexti verðtryggðra útlána innláns-
stofnana og hefur hann ekki verið minni, hvort heldur til heimila eða
fyrirtækja, eftir innkomu bankanna á fasteignaveðlánamarkaðinn.
Einnig hefur hægt á vexti yfirdráttarlána. Vöxturinn hefur því að
mestu verið í gengistryggðum útlánum. Á komandi mánuðum mun
skýrast hvort lánskjör bankanna erlendis versni varanlega og það leiði
til þess að vextir lána í erlendum gjaldmiðlum hækki.
Skuldabréfaútgáfa fyrirtækja hefur aukist og um leið áhrif
peningastefnunnar
Fyrirtæki hafa í auknum mæli beitt skuldabréfaútgáfu á innlend-
um markaði til fjármögnunar á starfsemi sinni. Skuldabréfaútgáfa
%
Mynd III-7
Verðtryggðir vextir íbúðalána1
1. september 2004 - 21. október 2007
1. Vextir með uppgreiðsluálagi. Fyrir Íbúðalánasjóð er um að ræða vexti
án uppgreiðsluálags fram til nóvember 2005.
Heimildir: Íbúðalánasjóður, Seðlabanki Íslands.
Kaupþing
Glitnir
Landsbanki
Íbúðalánasjóður
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
2007200620052004
%
Mynd III-8
Ávöxtunarkrafa íbúðabréfa
og útlánsvextir Íbúðalánasjóðs1
1. september 2004 - 21. október 2007
1. Vextir án uppgreiðsluálags.
Heimildir: Íbúðalánasjóður, Seðlabanki Íslands.
HFF150914
HFF150224
HFF150434
HFF150644
Íbúðalánasjóður
3,0
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
2007200620052004
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Ma.kr.
Mynd III-9
Gengisbundin útlán innlánsstofnana
til heimila og hlutfall þeirra af heildarútlánum
Mánaðarlegar tölur janúar 1998 - ágúst 2007
Gengisbundin lán til heimila, samtals (v. ás)
Hlutfall gengisbundinna lána heimila (h. ás)
%
0
15
30
45
60
75
90
105
0
2
4
6
8
10
12
14
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98