Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 43

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
43
Fjöldi erlendra starfsmanna eykur óvissu um þróun atvinnuleysis ...
Eins og áður segir er því spáð að atvinnuleysi aukist á næstu árum og
verði komið í um 4% árið 2009. Mikil óvissa ríkir þó um þetta mat,
m.a. sakir aukins fjölda erlendra starfsmanna. Hve mikið atvinnuleysi
mun aukast þegar dregur úr hagvexti mun að nokkru leyti ráðast af
því í hve ríkum mæli erlendir ríkisborgarar sem komið hafa hingað til
starfa undanfarin misseri fara af landi brott ef þeir missa vinnuna. Við
lok síðustu uppsveiflu hélst hlutfall erlendra ríkisborgara af starfandi
fólki óbreytt, en hafa verður í huga að niðursveiflan var skamm-
vinn og fljótlega hófust mannfrekar stórframkvæmdir á Austurlandi.
Batnandi atvinnuástand í Evrópu, ekki síst í hinum nýju aðildarlöndum
Evrópusambandsins, þaðan sem stór hluti innfluttra starfsmanna kemur
hingað til lands, gæti dregið úr flæði erlendra starfsmanna til landsins
á næstu misserum og orðið til þess að fleiri snúi aftur þegar atvinnu-
ástand versnar hér á landi. Þá er ljóst að fleiri ríki Evrópusambandsins
munu draga úr og að lokum falla frá takmörkunum á innflutningi
vinnuafls frá nýju aðildarlöndunum. Þá munu erlendir starfsmenn sem
missa atvinnu á Íslandi eiga fleiri kosta völ en að snúa aftur til heima-
landsins. Dragi úr flæðinu meðan enn er mikil spenna á vinnumarkaði
gæti launaskrið orðið meira en ella.
... og launa
Hafi erlendir starfsmenn verið ráðnir á lágmarkslaunum í ríkari mæli
en íslenskir starfsmenn í sambærilegum störfum gæti það haft áhrif
á launaþróun í framtíðinni. Óvíst er þó hver þau yrðu. Bregðist
atvinnurekendur við samdrætti með því að segja upp starfsmönnum
með yfirborganir eða minnka yfirborgun þeirra í því skyni að draga
úr launakostnaði gæti launaskrið orðið lítið eða neikvætt. Hins vegar
má einnig hugsa sér að laun þeirra erlendu starfsmanna sem ílengjast
hér hækki fljótlega til samræmis við laun innlendra starfsmanna og
að vægi þeirra sem ráðnir séu á lágmarkslaunum minnki þegar inn-
streymið minnkar.
Launakostnaður ekki í samræmi við verðbólgumarkmið
fyrr en á seinni hluta spátímans
Meiri spenna á vinnumarkaði sl. sumar og í haust en áður var gert
ráð fyrir leiðir til þess að nú er reiknað með meiri hækkun launa í ár
og á næsta ári en í júlíspánni. Kostnaðarþrýstingur er einnig meiri
en áður var talið þar sem launakostnaður fyrirtækja á síðustu tveim-
ur árum hefur verið endurskoðaður upp á við í ljósi upplýsinga úr
þjóðhagsreikningum. Búist er við að samið verði um álíka hækkun
launakostnaðar í komandi kjarasamningum og samið var um árið
2004. Hins vegar er spáð töluverðu launaskriði fram eftir næsta ári í
ljósi umframeftirspurnar. Spáð er svipuðum vexti framleiðni framan af
spátímabilinu og í síðustu spá. Launakostnaður á framleidda einingu
eykst því heldur meira í ár og á næsta ári eða um 8,3% og 4,2%.
Launakostnaður hækkar hægar á seinni hluta spátímabilsins vegna
þess að framleiðnivöxtur eykst og aukið atvinnuleysi heldur aftur af
launaskriði. Launakostnaður á framleidda einingu verður í samræmi
við verðbólgumarkmið frá og með miðju ári 2009.
Heimild: Vinnumálastofnun.
Mynd VI-6
Útgáfa kennitalna og erlendir starfsmenn
skráðir hjá Vinnumálastofnun
Nýir starfsmenn á vegum starfsmannaleigna (v. ás)
Skráðir nýir starfsmenn frá ESB-8 (v. ás)
Ný tímabundin leyfi (v. ás)
Ný tímabundin leyfi á nýjum vinnustað, framlengd
tímabundin leyfi og starfsmenn frá ESB-8 áður á
vinnumarkaði (v. ás)
Útgáfa kennitalna til erlendra ríkisborgara 18 ára
og eldri (h. ás)
Fjöldi, viðbót í hverjum mán.
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
0
375
750
1.125
1.500
1.875
2.250
2.625
3.000
2007200620052004
Fjöldi, viðbót í hverjum mán.
Heimild: Hagstofa íslands.
Mynd VI-7
Laun og kaupmáttur
Launavísitala Hagstofu
%
Launavísitala (% breyting milli ára)
Kaupmáttur launa (% breyting milli ára)
Launavísitala (% breyting milli mánaða)
-3
0
3
6
9
12
15
‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99‘98‘97‘96‘95
1. Grunnspá Seðlabankans 2007-2010.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd VI-8
Launakostnaður á framleidda einingu
1999-20101
Breyting frá fyrra ári (%)
0
2
4
6
8
10
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00‘99
PM 2007/3
PM 2007/2