Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 58

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
58
næsta ári til viðbótar því sem lýst er í grunnspánni og er vöxtum
haldið óbreyttum fram í byrjun árs 2009 þegar þeir taka smám sam-
an að lækka. Vextir eru því nokkru hærri en í grunnspá þar til í lok
spátímans. Hámarki nær munurinn á seinni hluta árs 2009. Þá eru
stýrivextir í fráviksdæminu 9½% samanborið við 5% í grunnspánni
(sjá mynd 1). Þessir stýrivextir duga til þess að dragi úr verðbólgu
þannig að hún verði komin að markmiði í byrjun árs 2010, u.þ.b.
hálfu ári seinna en í grunnspánni (sjá mynd 2). Þótt verðbólguþróun-
in sé svipuð og í grunnspánni kemur kostnaður mikillar launahækk-
unar hins vegar fram í mun hærri vöxtum meginhluta spátímans, en
það leiðir að lokum til harkalegri samdráttar í þjóðarbúskapnum en
í grunnspánni.
Hætta á því að lækkun á gengi krónu og óhóflegar hækkanir
launa fari saman
Vegna þess að styrkur krónunnar hvílir á veikum stoðum og mikill
skortur er á vinnuafl i er það sérstakt áhyggjuefni að ofangreind frá-
vik frá grunndæminu gætu magnað hvort annað. Lækki gengi krón-
unnar umtalsvert í aðdraganda kjarasamninga gæti það orðið til þess
að herða á kröfum um hækkun launa til þess að ná fram auknum
kaupmætti. Það gæti einnig leitt til þess að verðtryggingarákvæði
verði sett í kjarasamninga. Verði það gert getur auðveldlega skapast
vítahringur gengislækkana og launahækkana sambærilegur við það
sem einkenndi áttunda og níunda áratug síðustu aldar. Til þess að
rjúfa þennan vítahring verður að beita peningastefnunni af ákveðni.
Það verður einungis gert með hærri stýrivöxtum. Óhjákvæmilegt er
að frestun aðlögunar sem í meiri launahækkunum felst leiði að lok-
um til meiri samdráttar í þjóðarbúskapnum. Hækkun stýrivaxtaferils-
ins færir samdráttinn fyrst og fremst nær í tíma en stuðlar jafnframt
að því að óhjákvæmileg aðlögun verði minni en ella ásamt því að
tryggja að verðbólga haldist við verðbólgumarkmiðið.
Viðbrögð peningastefnunnar við frávikum ráðast af
trúverðugleika hennar
Fráviksdæmin hér að framan ber ekki að skoða sem spár heldur tæki
til þess að varpa ljósi á áhrif helstu óvissuþátta grunnspárinnar á
verðbólguhorfur og möguleg viðbrögð peningastefnunnar við frá-
vikum. Hve sterk viðbrögðin þurfa að vera ræðst að nokkru leyti af
trúverðugleika peningastefnunnar. Skorti traust á að Seðlabankinn
hafi vilja eða getu til þess að halda verðbólgu í nánd við markmið
þarf kröftugri viðbrögð. Í fráviksdæmunum er því fólgin mikil óvissa
ekki síður en í grunnspánni. Mestu varðar hins vegar að brugðist sé
við óvissuþáttum með kerfi sbundnum og fyrirsjáanlegum hætti.
ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM