Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 5

I Verðbólguhorfur og stefnan í
peningamálum
Verðbólga á ný meira en 1½ prósentu yfir verðbólgumarkmiði
Hjöðnun verðbólgunnar hefur verið hægari en Seðlabankinn spáði
í júlíbyrjun. Í Peningamálum sem þá komu út var spáð hjaðnandi
verðbólgu á komandi ársfjórðungum; 3,7% á þriðja fjórðungi árs-
ins og 3,6% á hinum fjórða. Verðbólga hjaðnaði jafnt og þétt frá
febrúarmánuði til ágústbyrjunar og í júlí var hún undir 4%. Hún fór
yfir 4% á ný í september, þ.e. 1½ prósentu yfir verðbólgumarkmiðið,
og í byrjun októbermánaðar mældist hún 4,5%. Þegar verðbólga víkur
meira en 1½ prósentu frá markmiði ber Seðlabankanum, í samræmi
við yfirlýsingu hans og ríkisstjórnar Íslands frá árinu 2001, að senda
ríkisstjórninni greinargerð og birta hana opinberlega (sjá rammagrein
I-1). Í frétt bankans frá 18. september sl. sagði að með birtingu stýri-
vaxtaspár, sem hófst í mars 2007, svari bankinn í reynd í hverju hefti
Peningamála þeim spurningum sem kveðið er á um í yfirlýsingunni.
Það er einnig gert í þessu hefti.
Verðbólga hefur verið yfir verðbólgumarkmiðinu samfellt frá maí-
mánuði árið 2004 og meira en 1½ prósentu yfir því samfleytt frá sept-
embermánuði árið 2005 þar til í júlí í ár. Án lækkunar óbeinna skatta í
mars sl. hefði verðbólgan ekki farið niður fyrir 4% í júlí og ágúst. Frá
því að Seðlabankanum var sett verðbólgumarkmið árið 2001 hefur
verðbólgan að meðaltali verið 4,7%. Það er að mati bankans ekki
1. Í þessari grein eru notaðar upplýsingar sem fyrir lágu 30. október 2007, en spár byggjast
á upp lýsingum til 15. október.
Þróun og horfur í efnahags- og peningamálum1
Eftirspurn vex hraðar en áður var talið en fjármála skilyrði
hafa versnað
Vöxtur eftirspurnar jókst á ný um miðbik þessa árs og verðbólga í kjölfarið. Þá jókst eftirspurn meira í fyrra
en talið var í fyrri áætlunum. Það sama á við um hækkun launakostnaðar. Þótt drægi úr fjárfestingu í ál- og
orkuverum hefur önnur fjárfesting að miklu leyti fyllt í skarðið. Einkaneysla hefur einnig sótt í sig veðrið á
ný í kjölfar gríðarlegs vaxtar ráðstöfunartekna í fyrra og fram á þetta ár. Spenna á vinnumarkaði hefur aukist
enn frekar í aðdraganda kjarasamninga og fyrirtæki virðast áforma að velta auknum launakostnaði og hækkun
aðfangaverðs út í verðlag. Verðbólguþróunin á næstu misserum mun því verða óhagstæðari en Seðlabankinn
spáði í byrjun júlí og verðbólguhorfur hafa versnað að óbreyttum stýrivöxtum. Á móti kemur að vaxtaálag
á alþjóðlegum fjármálamörkuðum hefur hækkað. Ásamt aðhaldssamri peningastefnu hefur það stuðlað að
hækkun innlendra vaxta. Alþjóðleg húsnæðisverðbólga er í rénun og verðlag húsnæðis tekið að lækka í
Bandaríkjunum og víðar. Líklega er aðeins spurning um hvenær slík þróun hefst hér á landi. Til þessa hafa ört
vaxandi ráðstöfunartekjur ásamt tregbreytanlegum vöxtum Íbúðalánasjóðs og auknu lánsfjárframboði haldið
eftirspurn og þar með húsnæðisverðbólgu uppi. Ráðstöfunartekjur eru nú orðnar meiri en framleiðslugeta leyfir.
Kaupmáttur þeirra getur því vart haldið áfram að aukast og mun að öllum líkindum þurfa að dragast saman um
sinn. Hvenær það gerist eða með hvaða hætti er hins vegar háð mikilli óvissu. Traustar vísbendingar hafa ekki
komið fram um að slík aðlögun sé hafin. Samkvæmt grunnspánni er hægt að ná verðbólgumarkmiðinu upp úr
miðju ári 2009 að því gefnu að stýrivextir verði nokkru hærri á tímabilinu en áður var gert ráð fyrir. Það gerist
ekki án nokkurs samdráttar kaupmáttar ráðstöfunartekna og innlendrar eftirspurnar.
Vísitala neysluverðs
Mynd I-1
Verðbólga á ýmsa mælikvarða
janúar 2004 - október 2007
Heimild: Hagstofa Íslands.
12 mánaða breyting (%)
Vísitala án beinna áhrifa lækkunar óbeinna skatta
Kjarnavísitala 2 án skattaáhrifa
0
2
4
6
8
10
2007200620052004