Peningamál - 01.11.2007, Qupperneq 67

F JÁRMÁLAMARKAÐIR
OG AÐGERÐIR SEÐLABANKANS
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
67
falla 68,5 ma.kr. af jöklabréfum til greiðslu. Undanfarnar fjórar vikur
hefur útgáfa jöklabréfa aðeins numið 4 ma.kr. svo að áhugi markaðar-
ins á nýjum útgáfum virðist takmarkaður um þessar mundir.
Sterk lausafjárstaða ríkissjóðs og veðlán Seðlabankans
Afkoma ríkissjóðs það sem af er þessu ári hefur verið betri en áætlanir
gerðu ráð fyrir. Innstæða ríkissjóðs í Seðlabankanum hefur vaxið undan-
farna mánuði og var 17. október alls 133 ma.kr. Staða veðlána Seðla-
bankans hefur einnig hækkað mikið. Stökk sem varð í þeim í kringum
stóran gjalddaga jöklabréfa í september kann að benda til þess að fjár-
festar taki nú frekar stöðu í íslensku krónunni á peningamarkaði. Áhrif
gjalddagans voru vart mælanleg á gjaldeyrismarkaði en það styður
þessar vangaveltur. Það kann einnig að benda til þess að fjárfestar í
vaxtamunarviðskiptum vilji gera styttri samninga sem auðvelt er að
loka með stuttum fyrirvara.
Krónustaða bankanna virðist einnig vera rúm. Vextir á millibanka-
markaði hafa legið nær grunnvöxtum Seðlabankans en oft áður. Vextir
hækkuðu þó nokkuð um tíma í ágúst þegar óróinn á fjármálamarkaði
stóð sem hæst. Líklegt er að bankarnir hafi haldið að sér höndum í
lánveitingum tímabundið meðan óvissan var í hámarki. Vextir náðu þó
aldrei að vera hærri en daglánavextir Seðlabankans en þeir mynda þak
vaxtarófs skammtímavaxta við eðlilegar aðstæður.
Aukið aðhald í langtímavöxtum
Verðtryggðir og óverðtryggðir langtímavextir eru nú mun hærri en við
útgáfu síðustu Peningamála. Óverðtryggðir vextir hafa hækkað jafnt og
þétt þetta ár m.a. vegna yfi rlýsinga Seðlabankans um að nauðsynlegt
sé að viðhalda ströngu peningalegu aðhaldi enn um sinn til að ná niður
verðbólgu. Verðtryggðir vextir hafa einnig hækkað en breyttu um kúrs í
kjölfar óróans í júlí og ágúst er markaðsaðilar hófu að kaupa sér tryggingu
gagnvart verðbólgu vegna skarprar gengislækkunar krónunnar. Peninga-
legt aðhald er því greinilega að skila sér í lengri enda vaxtarófsins.
Þrátt fyrir mikla hækkun á ávöxtunarkröfu íbúðabréfa hefur Íbúða-
lánasjóður ekki breytt vöxtum útlána síðan 13. september. Ávöxtun
lengstu íbúðabréfanna á eftirmarkaði eru nú hærri en útlánsvextir sjóðs-
ins án uppgreiðsluálags. Sjóðurinn er stór á innlendum íbúðalánamarkaði
og þess vegna er mikilvægt að vextir á útlánum hans endurspegli vax-
taþróun á markaði. Augljóst er að vaxtastefna sjóðsins hefur torveldað
viðleitni Seðlabankans til að draga úr verðbólgu.
Útgáfa ríkisverðbréfa
Afgangur á ríkissjóði undanfarin ár hefur leitt til verulegrar lækkunar
skulda og er nú svo komið að hrein staða ríkissjóðs, þ.e. kröfur ríkis-
sjóðs og handbært fé að frádregnum skuldum, er jákvæð um 63 ma.kr.
Markmið ríkissjóðs með útgáfu skuldabréfa er því fyrst og fremst að
tryggja að eftirmarkaður með áhættulaus ríkisskuldabréf sé til staðar.
Árið 2001 hætti ríkissjóður nánast að gefa út verðtryggð spari-
skírteini en einbeitti sér að útgáfu óverðtryggðra ríkisbréfa og ríkisvíxla.
Markmiðið með útgáfunum var m.a. að byggja upp áhættulausan
óverðtryggðan ávöxtunarferil við hliðina á verðtryggðum ávöxtunar-
ferli íbúðabréfa. Útgáfur ríkissjóðs og Íbúðalánasjóðs eru mikilvægur
grunnur undir verðlagningu skuldabréfa sem gefi n eru út af öðrum
Mynd 6
Framvirk gjaldeyrisstaða bankanna
Staða í lok mánaðar ágúst 2006 - september 2007
Ma.kr.
Heimild: Seðlabanki Íslands.

0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
20072006
Erlendar skuldir
Gjaldeyrisforði
Mynd 7
Gjaldeyrisforði og vergar erlendar skuldir
ríkissjóðs
1. ársfj. 2001 - 3. ársfj. 2007
Ma.kr.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
0
22
44
66
88
110
132
154
176
198
220
2007200620052004200320022001
Mynd 8
Raunávöxtun íbúðabréfa
Daglegar tölur 22. maí 2006 - 24. október 2007
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.

3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
8,0
fj
2006 2007
a mm jj j á s o n d
HFF150914
HFF150224
HFF150434
HFF150644
j á s o