Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 38

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
38
V Opinber fjármál
Horfur eru á metafgangi á rekstri hins opinbera þriðja árið í röð vegna
mikils afgangs á ríkissjóði. Afkomubatinn byggist nær eingöngu á inn-
byggðum hagsveifluáhrifum á tekjur og útgjöld hins opinbera. Út gjöld
hafa eigi að síður vaxið hratt í uppsveiflunni og enn hraðar en mark-
mið stóðu til.
Mikill útgjaldavöxtur en hagsveiflan jók tekjur meira
Þrátt fyrir skattalækkanir sem áætlað er að kosti ríkissjóð 30-40
ma.kr. á þessu ári hefur megnið af tekjuafgangi hins opinbera orðið
til hjá ríkis sjóði. Hlutfall skatttekna ríkissjóðs af landsframleiðslu hefur
hækkað verulega frá því að uppsveiflan hófst árið 2004, einkum
vegna aukinna tekna af virðisaukaskatti, tekjuskatti lögaðila og fjár-
magnstekjuskatti (sjá töflu V-1). Hlutfall útgjalda hefur hins vegar
lækkað. Samt hafa önnur ríkisútgjöld en vaxtagjöld hækkað nokkuð
að raunvirði. Samneysla ríkis og almannatrygginga hefur sömuleiðis
hækkað nokkuð umfram langtímamarkmið ríkisstjórnarinnar, en til-
færslur staðið í stað eftir mikla hækkun árin 2002 og 2003.
Mikill útgjaldavöxtur í frumvörpum til fjáraukalaga ...
Samkvæmt frumvarpi til fjáraukalaga fyrir árið 2007 aukast tekjur
ríkissjóðs um fimmtung frá því sem gert var ráð fyrir í fjárlögum og
batnar afkoman samsvarandi. Veruleg hækkun verður frá fjárlögum á
tekjum af tekjuskatti einstaklinga, fjármagnstekju- og virðisaukaskatti.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir heldur meiri afgangi en í Peningamálum
2007/2. Viðbætur á gjaldahlið eru mun minni, mestar í rekstrargjöld-
um og tilfærslum. Alls hækka gjöld án óreglulegra liða um 3% frá
fjárlögum. Gangi þessi áætlun eftir hækka almenn ríkisútgjöld um 8%
að raunvirði milli áranna 2006 og 2007.
... og fjárlaga
Samkvæmt fjárlagafrumvarpi fyrir árið 2008 minnkar reglulegur
afgangur ríkissjóðs úr tæpum 5% í rúm 2% af landsframleiðslu.
Almennar tekjur ríkissjóðs lækka lítillega að raunvirði en almenn gjöld
hækka um 8% að raungildi. Meira en helmingur aukningarinnar er
vegna samgangna.
Sveitarfélög hafa notið góðærisins og stóraukið útgjöld
Áætlanir fjármálaráðuneytisins gera ráð fyrir að tekjur sveitarfélaga hafi
náð hámarki á síðasta ári og numið rúmum 14% af landsframleiðslu.
Á árunum 2003-2006 hækkuðu tekjur þeirra um sem nemur tveimur
prósentum af landsframleiðslu (sjá töflu V-1). Hækkanir umfram vöxt
landsframleiðslu má rekja til tekna af sölu byggingar lóða og annarrar
eignatengdrar starfsemi, sem gæti skroppið saman þegar dregur úr
íbúðafjárfestingu. Útgjöld sveitarfélaga, án vaxta, hafa hækkað að
meðaltali um 8% á ári umfram verðlag frá árinu 2003, að mestu
vegna aukinna útgjalda til gatnagerðar, mennta- og íþróttamála.
Útgjaldaaukning sveitarfélaga skýrir að mestu raunútgjaldavöxt hins
opinbera árið 2006. Vöxtur tekna umfram útgjöld hefur lyft afkomu
sveitarfélaga úr 6 ma.kr. halla 2003 í 11 ma.kr. afgang 2006.
Ríkissjóður og tryggingar (v. ás)
Sveitarfélög (h.ás)
Mynd V-1
Þróun opinberra útgjalda 2000-20101
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2007-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
29
30
31
32
33
34
35
9
10
11
12
13
14
15
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00
Tekjur (v. ás)
Gjöld (v. ás)
Afkoma (h. ás)
Mynd V-2
Tekjur, gjöld og afkoma hins opinbera
2000-20101
% af VLF % af VLF
1. Grunnspá Seðlabankans 2007-2010.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
36
38
40
42
44
46
48
50
-4
-2
0
2
4
6
8
10
‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02‘01‘00