Peningamál - 01.11.2007, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
7
•
3
11
tímann liggja mun nær skilaboðum Seðlabankans sjálfs en áður. Ekki
er þó hægt að útiloka að þróunin endurspegli að nokkru leyti hækkun
áhættuálags á alþjóðlegum fjármálamörkuðum.
Alþjóðleg „smitun“ vaxtabreytinga er umtalsverð (sjá ramma-
grein III-1). Þetta, ásamt því að illa hefur gengið að ráða niðurlögum
verðbólgunnar á Íslandi, hefur orðið sumum tilefni til að álykta að
peningastefnan sé með öllu áhrifalaus. Þróunin að undanförnu styður
ekki þessa skoðun. Hins vegar er augljóst að mikil vaxtabreyting kann
að vera nauðsynleg til þess að ná fram tilætluðum áhrifum þegar
aðstæður í þjóðarbúskapnum eru á skjön við það sem gengur og gerist
í öðrum löndum. Því fylgja margvíslegar aukaverkanir, meðal annars
sveiflur í gengi krónunnar.
Engin einföld lausn er á þessum vanda. En mikilvægt er að forð-
ast að skapa aðstæður sem krefjast mjög mikils peningalegs aðhalds.
Með því að efna ekki til margra eftir spurnarörvandi aðgerða í einu
má draga verulega úr hættu á því að óhóflegt álag á peningastefn-
una leiði til óstöðugleika og óhjákvæmilegrar aðlögunar með sam-
drætti síðar. Æskilegt er að hið opinbera sýni sveigjanleika þegar
kemur að því að tímasetja opinberar framkvæmdir og komi ekki í veg
fyrir nauðsynlega kólnun í þjóðarbúskapnum þegar þess gerist þörf.
Mótvægisaðgerðir sem áður voru taldar heppilegar á þessu ári vegna
minni stórfjárfestinga reyndust ónauðsynlegar og ekki fyrirsjáanlegt
að þörf skapist fyrir þær á næstu misserum. Aðgerðir til þess að liðka
fyrir miðlun peningastefnunnar væru einnig mjög æskilegar, t.d. með
markvissari skuldabréfaútgáfu ríkissjóðs og Íbúðalánasjóðs í því skyni
að skapa virkan skuldabréfamarkað og greiðari farveg fyrir miðlun
peningastefnunnar en nú er fyrir hendi.
Standa þarf vörð um sjálfstæði Seðlabankans
Að undanförnu hafa komið fram kröfur um að sjálfstæði Seðlabanka
Íslands verði takmarkað að einhverju leyti. Efni þessarar gagnrýni og
þær aðstæður sem hún kemur fram við undirstrika hins vegar þörfina
fyrir hið gagnstæða. Alþjóðleg reynsla verðbólguáranna á áttunda og
níunda áratug síðustu aldar leiddi til þeirrar niðurstöðu að stjórn pen-
ingamála væri best komið í höndum sjálfstæðs seðlabanka er hefði
stöðugt verðlag að leiðarljósi. Að auka áhrif hagsmunaafla á peninga-
stefnuna væri afturhvarf til þess tíma þegar verðbólga lék lausum hala.
Fótunum yrði kippt undan margvíslegum framförum við framkvæmd
peningastefnunnar á undanförnum árum áður en árangur umbóta
skilar sér að fullu. Ótímabær slökun peningalegs aðhalds dregur ekki
úr erfiðleikum sem óhjákvæmilegt er að fylgi í kjölfar ofþensluskeiðs.
Í mesta lagi frestar slík stefna aðlögun um stund, en gerir hana líklega
um leið kostnaðarsamari og sársaukafyllri þegar upp er staðið. Einmitt
vegna þeirrar freistingar að taka skammtímahagsmuni fram yfir lang-
tímaávinning er mikilvægt að Seðlabankinn haldi sjálfstæði sínu og sé
vel varinn fyrir ágangi hagsmunaafla.
Stýrivextir (v. ás)
Mynd I-11
Stýrivextir, vextir íbúðabréfa
og meðalvextir verðtryggðra útlána
Vikulegar tölur 5. janúar 2001- 26. október 2007
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Verðtryggð útlán banka og sparisjóða (v. ás)
HFF150644 (h. ás)
HFF150914 (h. ás)
4
6
8
10
12
14
3
4
5
6
7
8
2007200620052004200320022001
%
Tafla I-1 Útgáfudagar Peningamála og
vaxtaákvörðunardagar 2007-2008
Vikur frá
Dagsetning síðasta vaxta-
vaxtaákvörðunar Greinargerð ákvörðunardegi
20. desember 2007 Fréttatilkynning 7
14. febrúar 2008 Fréttatilkynning 8
10. apríl 2008 PM 2008/1 7
22. maí 2008 Fréttatilkynning 6
3. júlí 2008 PM 2008/2 6
11. september 2008 Fréttatilkynning 10
6. nóvember 2008 PM 2008/3 8