Peningamál - 15.05.2013, Qupperneq 13

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
13
á þrýstingur á krónuna í tengslum við endurgreiðslur erlendra lána
annars vegar og hins vegar afgangur á viðskiptum við útlönd sem gert
er ráð fyrir að verði nokkur framan af spátímabilinu enda núverandi
raungengi líklega undir langtímajafnvægisgildi sínu. Hvernig tekst til
við endurfjármögnun skulda Landsbankans í erlendum gjaldmiðli við
gamla Landsbankann getur einnig haft þó nokkur áhrif á gengisþróun
krónunnar þegar líða tekur á spátímabilið.
Opinber fjármál
Samkvæmt áætlunum um opinber fjármál mun verða afgangur í
rekstri hins opinbera á næsta ári og hlutfall skulda af landsframleiðslu
halda áfram að lækka. Þessar áætlanir byggjast hins vegar á tekjufor-
sendum sem, sumar hverjar, eru háðar mikilli óvissu. Að sama skapi
gætir aukins útgjaldaþrýstings eftir aðhaldsaðgerðir síðustu ára og
í tengslum við nýafstaðnar þingkosningar. Staða Íbúðalánasjóðs er
einnig viðsjárverð og kallar líklega á frekari fjárframlög úr ríkissjóði.
Töluverð óvissa er því um horfur í opinberum fjármálum og hætta á
að farið verði út af sporinu við að rétta af fjárhag hins opinbera. Það
er afar varhugavert í ljósi mikilla skulda hins opinbera og hætt við að
það myndi setja losun fjármagnshafta í uppnám og kalla á strangara
peningalegt taumhald en ella. Efnahagsbatinn gæti því orðið hægari
en spáð er í grunnspánni.
Innlend launaþróun
Í grunnspánni er gert ráð fyrir því að lágt raungengi og hagstæð staða
útflutningsatvinnugreina geri það að verkum að ríflegar launahækk-
anir í þeim greinum smitist út í þjóðarbúskapinn í heild og að því
verði launahækkanir heldur meiri en framleiðnivöxtur á meginþorra
spátímans. Samkvæmt spánni eru launahækkanirnar þó ekki það
miklar að þær stefni hjöðnun verðbólgu í átt að markmiði í voða á
meðan gengi krónunnar helst tiltölulega stöðugt og nokkur slaki er í
þjóðarbúskapnum. Um þessa forsendu er hins vegar veruleg óvissa og
heyrst hafa háværar raddir um nauðsyn „leiðréttingar“ hlutfallslegra
launa fjölda starfsstétta. Fari launaþróunin úr böndunum er hætt við
því að verðbólguhorfur versni vegna aukinnar innlendrar verðbólgu
og lækkunar á gengi krónunnar. Einnig er hætt við að hægja myndi
á innlendum efnahagsbata þar sem fyrirtæki mæta að einhverju leyti
auknum launakostnaði með minni vinnuaflsnotkun. Seðlabankinn
myndi að auki þurfa að bregðast við auknum verðbólguþrýstingi með
auknu peningalegu aðhaldi.
Innlendur efnahagsbati
Heldur tók að hægja á efnahagsbatanum og hagvaxtarhorfur að
versna eftir því sem leið á síðasta ár (sjá mynd I-22). Í grunnspá er
gert ráð fyrir veikum umsvifum á fyrri hluta þessa árs en að þjóðar-
búskapurinn taki síðan við sér með aukinni innlendri eftirspurn. Um
þessar horfur ríkir hins vegar nokkur óvissa, m.a. vegna óvissu um
alþjóðlegar efnahagshorfur, óvissu um fjárfestingaráætlanir tengdar
orkufrekum iðnaði og vegna þess að innlend heimili og fyrirtæki eru
enn skuldsett, þótt skuldir þeirra hafi lækkað verulega frá því sem þær
voru hæstar í aðdraganda fjármálakreppunnar. Þessi skuldsetning gæti
Mynd I-21
Gengisforsenda grunnspár
Peningamála - bil síðustu 8 spáa1
Gengisvísitala, 31. desember 1991 = 100
Bil 1. og 3. fjórðungs síðustu 8 spáa
Bil hæsta og lægsta gildis síðustu 8 spáa
PM 2013/2
PM 2013/1
Miðgildi síðustu 8 spáa
1. Myndin sýnir gengisforsendu grunnspár Peningamála 2011/2-2013/2
yfir tímabil elstu spárinnar (til annars ársfjórðungs 2014).
Heimild: Seðlabanki Íslands.
200
205
210
215
220
225
230
235
240
2010 2011 2012 2013 ‘14
Heimild: Seðlabanki Íslands
Mynd I-22
Endurskoðun hagvaxtarspáa
Seðlabankans 2011-2013
Meðalhagvöxtur 2011-2013 (%)
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
PM
13/2
PM
13/1
PM
12/4
PM
12/3
PM
12/2
PM
12/1
PM
11/4
PM
11/3
PM
11/2
PM
11/1