Peningamál - 15.05.2013, Blaðsíða 32

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
32
mánuðum. Mikil þátttaka hefur verið í útboðum að undanförnu og því
ljóst að áhugi fjárfesta á hlutabréfum er töluverður. Hugsanlega hafa
fjármagnshöftin óbein áhrif á verðmyndun á hlutabréfamarkaði þar
sem þau takmarka fjárfestingarkosti fjárfesta. Þrátt fyrir að uppgjör
skráðra fyrirtækja fyrir sl. ár hafi almennt verið um eða undir vænting-
um greiningaraðila hafði birting þeirra lítil áhrif á hlutabréfaverð. Það
er því hugsanlegt að hækkun hlutabréfaverðs á síðustu mánuðum hafi
leitt til þess að arðsemiskrafa til þeirra hafi farið lækkandi og fjárfestar
verðleggi áhættu nú lægra en þeir gerðu áður. Vísbendingar eru um
að fjárfestar hafi í einhverjum mæli fjármagnað hlutabréfakaup með
lántöku sem getur leitt til meiri sveiflna á markaði.
Fjármálaleg skilyrði einkageirans í meginatriðum svipuð
Fjármálaleg skilyrði heimila eru í meginatriðum svipuð og við útgáfu
síðustu Peningamála. Skuldir heimila sem hlutfall af vergri landsfram-
leiðslu hafa haldist svipaðar en skuldir fyrirtækja hafa lækkað áfram.
Skuldir einkageirans eru þó enn háar í alþjóðlegum samanburði.
Hlutfall lána í vanskilum hjá þremur stærstu viðskiptabönkunum og
Íbúðalánasjóði hefur lækkað en einstaklingum á vanskilaskrá hefur
hins vegar fjölgað. Eignaverð hefur hækkað áfram þrátt fyrir að hægt
hafi á hækkunum á íbúðamarkaði. Aðgengi að lánsfé virðist tiltölulega
rúmt fyrir þá sem hafa fullnægjandi eiginfjárstöðu en raunvextir hafa
heldur þokast upp með sterkara taumhaldi peningastefnunnar.
Fjármálaleg skilyrði fyrirtækja eru einnig að mestu leyti óbreytt frá
upphafi árs, en mikil eftirspurn í nýlegum útboðum á hlutabréfamark-
aði ásamt víxla- og erlendri skuldabréfaútgáfu innlendra banka gefa
vísbendingar um að fjármögnunarmöguleikar þeirra séu að aukast,
líkt og gert hefur verið ráð fyrir í fyrri greiningum Peningamála. Svo
virðist sem endurskipulagning lána fyrirtækja miði ágætlega áfram og
voru gjaldþrot og árangurslaus fjárnám svipuð á fyrsta fjórðungi ársins
samanborið við sama fjórðung í fyrra. Lítil breyting hefur orðið á fjölda
og hlutfalli fyrirtækja á vanskilaskrá undanfarna mánuði.
Útlit er fyrir að fjárhagsstaða heimila og fyrirtækja haldi áfram
að batna á næstu misserum.4 Þannig eru áhrif dóma Hæstaréttar frá
því í fyrra um gildi fullnaðarkvittana vegna uppgjörs ólöglegra gengis-
tryggðra lána ekki enn að fullu komin fram þrátt fyrir að útreikningur
þeirra sé vel á veg kominn. Enn bíða einhver mál vegna slíkra lána
meðferðar dómstóla.
Þá hafa stjórnvöld og Landssamtök lífeyrissjóða undirritað vilja-
yfirlýsingu um aðgerðir í þágu yfirveðsettra heimila með lánsveð til
íbúðakaupa en hún felur í sér að aðilar með lánsveð fái hliðstæða
lausn og hina svokölluðu 110%-leið. Gangi aðgerðin eftir er áætlað
að hún geti náð til um 2.000 heimila og heildarniðurfærslan numið
um 3 ma.kr.
4. Sjá einnig umfjöllun um fjárhag heimila og fyrirtækja í kafla IV í Fjármálastöðugleika
2013/1.
Mynd III-18
Veðlánavextir Seðlabankans
og útlánsvextir til einstaklinga1
1. janúar 2010 - 10. maí 2013
%
Veðlánavextir Seðlabankans
Vextir á neyslulánum (yfirdráttarvextir)
Meðalvextir á verðtryggðum húsnæðislánum
Meðalvextir á óverðtryggðum húsnæðislánum
með breytilegum vöxtum
1. Vegið meðaltal útlánsvaxta miðað við lánsupphæð hjá Arion banka,
Íslandsbanka og Landsbanka. Verðtryggðu húsnæðislánin eru með föstum
vöxtum til fimm ára og upp í allt að allan lánstímann.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
2010 2011 2012 2013
0
2
4
6
8
10
12
14
16
% af VLF
Mynd III-16
Skuldir heimila og fyrirtækja1
4. ársfj. 2003 - 1. ársfj. 2013
1. Miðað við árstíðarleiðréttar landsframleiðslutölur Seðlabankans.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Heimili
0
100
200
300
400
500
600
201220112010200920082007200620052004
Fyrirtæki
Fjöldi
Mynd III-17
Fjöldi á vanskilaskrá og hlutfall útlána í
vanskilum1 þriggja stærstu viðskiptabankanna
og Íbúðalánasjóðs2
Maí 2010 - apríl 2013
1. Útlán í vanskilum (e. non-performing loans) eru skilgreind sem lán í 90
daga vanskilum eða greiðsla talin ólíkleg. Ef eitt lán viðskiptavinar er komið
í 90 daga vanskil eru öll lán viðkomandi viðskiptavinar talin í vanskilum (e.
cross default method). 2. Móðurfélög, bókfært virði.
Heimildir: Fjármálaeftirlitið, CreditInfo, Seðlabanki Íslands.
%
Útlán heimila í vanskilum (v. ás)
Útlán fyrirtækja í vanskilum (v. ás)
Fjöldi einstaklinga á vanskilaskrá (h. ás)
Fjöldi fyrirtækja á vanskilaskrá (h. ás)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
3.000
6.000
9.000
12.000
15.000
18.000
21.000
24.000
27.000
30.000
2013201220112010