Peningamál - 15.05.2013, Qupperneq 57

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
3
•
2
57
Verðbólguhorfur hafa heldur batnað frá síðustu spá …
Verðbólga mældist 4,3% á fyrsta ársfjórðungi 2012, sem var 0,3
prósentum meira en spáð var í febrúarhefti Peningamála. Frávikið má
einkum rekja til meiri áhrifa vegna gengislækkunar krónunnar fram
undir miðjan febrúar en búist var við. Hins vegar hefur verðbólga
hjaðnað tiltölulega hratt undanfarna mánuði, einkum vegna mikillar
gengisstyrkingar krónunnar síðan þá og lækkunar olíuverðs, og eru
horfur á að hún verði 3,4% á öðrum ársfjórðungi eða svipað og í
síðustu spá. Gert er ráð fyrir að ársverðbólga aukist á ný á seinni
hluta ársins, einkum vegna grunnáhrifa, og að verðbólgan mælist
3,7% á síðasta fjórðungi ársins og 3,8% á árinu í heild, eins og spáð
var í febrúar. Þau tölfræðilíkön sem notuð eru til samanburðar við
grunnspána gefa til kynna að verðbólga verði heldur meiri í lok ársins
en gert er ráð fyrir í grunnspánni.
Í spánni er áætlað að framleiðsluslaki verði heldur meiri á næsta
ári en gert var ráð fyrir í febrúar (kafli IV) og verðbólguþrýstingur því
minni. Einnig er búist við að hrávöru- og olíuverð á heimsmarkaði
lækki meira á næstu misserum en í síðustu spá (kafli II). Byggt á ofan-
greindum þáttum til viðbótar við sterkara gengi krónunnar (kafli III)
hafa verðbólguhorfur á spátímanum heldur batnað. Hins vegar er
búist við að framleiðnivöxtur verði heldur hægari en áður var spáð
og hækkun launakostnaðar á framleidda einingu því meiri á öllum
spátímanum (kafli VI) sem vegur upp á móti áhrifum veikari þjóðar-
búskapar. Spáð er að verðbólga nálgist verðbólgumarkmiðið á fyrri
hluta næsta árs sem er nokkru fyrr en gert var ráð fyrir í febrúar.
… en gengisþróun krónunnar mun ráða miklu um framvinduna
Þrátt fyrir heldur betri verðbólguhorfur á spátímanum miðað við
óbreytt gengi hefur verðbólga jafnan verið afar þrálát ef verðbólgu-
væntingar haldast háar og launahækkanir eru ekki í samræmi við
verðbólgumarkmið. Óvissa um framtíðarþróun gengis krónunnar í ljósi
stórra afborgana innlendra fyrirtækja af erlendum lánum auk losunar
fjármagnshafta gæti jafnframt leitt til þess að erfitt yrði að skapa verð-
bólguvæntingum trausta kjölfestu. Þar að auki hefur kjarnaverðbólga
og ýmsir mælikvarðar á innlendri verðbólgu, til að mynda verðþróun
almennrar þjónustu, reynst meiri að undanförnu en mæld verðbólga
sem gæti bent til meiri undirliggjandi verðbólguþrýstings en búist er
við í grunnspánni. Ef gengi krónunnar lækkar að ráði á ný er því hætta
á að verðbólga aukist tiltölulega hratt. Annar óvissuþáttur eru horfur
um launaþrýsting í tengslum við gerð kjarasamninga næsta haust. Ef
launahækkanir verða meiri en búist er við myndu verðbólguhorfur
versna að öðru óbreyttu, bæði vegna þess að fyrirtæki eru líkleg til
að velta hluta hækkananna út í verðlag og vegna þess að miklar
launahækkanir myndu setja aukinn þrýsting á gengi krónunnar. Hins
vegar hefur efnahagsbatinn reynst hægari en áður var gert ráð fyrir og
spáð er áframhaldandi slaka í þjóðarbúskapnum út árið 2014. Einnig
eru alþjóðlegar efnahagshorfur nokkuð ótraustar og efnahagsbati í
viðskiptalöndum Íslands veikur. Verðbólguþrýstingur gæti því orðið
minni en ella ef slíkar aðstæður dragast á langinn og slakinn verði
meiri en búist er við, þótt nokkur óvissa sé um í hve miklum mæli hann
dugar til að halda aftur af verðbólguþrýstingi. Jafnframt ætti að draga
1. Miðað við verðbólguvæntingar fyrirtækja, heimila og á skuldabréfa-
markaði til eins árs og verðbólguspá Seðlabankans eitt ár fram í tímann.
Heimildir: Capacent Gallup, Seðlabanki Íslands.
%
Mynd VIII-8
Verðbólguvæntingar miðað við
mismunandi mælikvarða1
1. ársfj. 2008 - 1. ársfj. 2013
Bil hæsta og lægsta gildis
Bil 1. og 3. fjórðungs
Miðgildi
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
2008 2009 2010 2011 2012 ‘13
Breyting frá fyrra ári (%)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-9
Verðbólga - samanburður við PM 2013/1
PM 2013/2
PM 2013/1
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘16201520142013201220112010