Skírnir - 01.01.1982, Qupperneq 21

SKÍRNIR
TRÖLLASAGA BÁRÐDÆLA
19
asta móti borið saman við sevintýrin sem auk þess hafa í þessum
áfanga mjög breytilegt inntak og skiptir einkum í tvö horn eftir
því hvort sagan fylgir fórnarlambinu eða aðstandendum þess.
En hvert sem inntakið er hefur liðurinn sama gildi fyrir sögu-
mynstrið: samband næst við hetjuna. í sumum ævintýrum mynda
viðbrögð hennar sérstakan lið (P. 10).
4. Hetjan kemur á vettvang. Bæði í Grettlu og Bjkv. verður
áfangi í frásögninni þegar hetjan finnur heimamenn. Koma
hennar þykir sæta tíðindum og vekur umtal. Grettir finnur
Steinunni húsfreyju, hún segir Steini presti frá óvæntri heim-
sókn og hann svarar: „ ... má vera at hann sé ætlaðr til at vinna
bót á vandræðum þínum.“ Hliðstætt þessu er þegar Bjólfur á
tal við strandvörðinn og síðar Wulfgar, svo og ráðagerð hins síð-
arnefnda og Hróðgars konungs í tilefni af komu Bjólfs. í
ævintýrum er samtal mjög oft undir þessum kringumstæðum, þó
telur Propp að það myndi ekki fullgildan frásagnarlið heldur
eins konar hjálpar- og tengilið (modification). Um leið og hetj-
an fær nánari fregnir af því sem gerst hefur er framhaldið undir-
búið.
5. Hetjan býður hjálp sina og býst til aðgerða (P. 10). Þennan
lið vantar í mörg ævintýri en kemur helst fram ef hetjan hefur
frumkvæði. Bjólfur lýsti yfir vilja sínum til að hreinsa höllina
og bað konung leyfis en Grettir lét tómlega yfir fyrirætlun sinni.
Liðurinn felst þó í ákvörðun hans að gista þrátt fyrir aðvaranir
húsfreyju, umbúnaði hans í stofunni á Sandhaugum og fyrirmæl-
um til heimafólks áður en lagst var til svefns.
6. Hetjan er reynd með einum eða öðrum hcetti áður en hún
drýgir dáð sina (P. 12). í ævintýrum er þessi frásagnarliður að
jafnaði mikilvægur og efnismikill. Ný persóna kemur gjarnan til
sögunnar og reynir hetjuna með einhverri þraut sem brýnt er
að hún fái staðist. Þarna verða ævintýrin þó ólík að efni, og til-
greinir Propp 10 mismunandi flokka. Stundum er eðlilegt að
skipta liðnum í tvennt, og verður síðari hlutinn þá svar eða við-
bragð hetjunnar sem hefur í för með sér lrlé á aðalsögunni.
Þarna er Bjkv. dæmigerð fyrir ævintýrin því að á þessum stað
hefst senna milli Bjólfs og Unferðs, eins af köppum konungs,
þar sem sá fyrrnefndi minnist hreystiverka sinna. Deildu fyrri