Skírnir - 01.01.1982, Blaðsíða 165

SKÍRNIR
BRÉF TIL SKÍRNIS
163
ans og sósíalismans, sem vilja þurrka út þjóðernið, a£má landamærin, og
þar með þurrka út fullveldi landsins og sjálfstæði þjóðarinnar". Með þessum
orðum skýrði Gunnar tvennt: hvaða öfl máttu ekki ráða stjórnarstefnunni
hérlendis og á hvaða grundvelli ætti að leita eftir vemd Þjóðverja og Breta.
Þýskir nasistar og breskir íhaldsmenn gátu í hans huga sameinast um að
verja fullveldi íslendinga fyrir alþjóðlegum „öflum kommúnismans og sósíal-
ismans". Það stjórnarfar, sem ætti best við Islendinga, væri „þjóðernissinnuÖ
lýðræðisstjórn“ og það hefði þann „mikla kost, að skapa möguleika fyrir
vináttu Þýskalands og Englands, eins og áður er lýst“.
Af þessurn skrifum ályktaði Þórarinn Þórarinsson ritstjóri Timans svo,
að Gunnar vildi „afhenda valdið til þess að setja lög og ráða sjálfir hér á
landi að meira eða minna leyti i hendur erlendri þjóð“. Eins og Þórarinn
benti réttilega á, höfðu Bretar aldrei skipt sér af því, hvernig innanlands-
málum okkar var stjórnað. Málið snerist því að sjálfsögðu um það, hvort
íslendingar vildu semja stjórnarfar og stjórnarstefnu sína að einhverju leyti
að vilja Þjóðverja.o Það hafði Gunnar lagt til með ummælum sínum um
„óhjákvæmileg" skilyrði fyrir vináttu Þýskalands. Hann hafði einnig sem
áður segir lýst stjórnarfari þeirra ríkja, sem ekkert samstarf gætu átt við
Þýskaland og lýst hættunum, sem fullveldinu stafaði af sósíalistum og komm-
únistum. Samkvæmt stefnu Gunnars máttu þessir flokkar ekki hafa áhrif á
landsstjórnina. Ef þessi stefna hefði náð fram að ganga, hefði Þjóðverjum
svo sannarlega verið afhent það vald, sem Þórarinn Þórarinsson lýsti.
Sigurður Líndal heldur því fram, að Þórarinn hafi rangtúlkað orð Gunn-
ars. Hann veltir Þ/óðorgreininni fyrir sér fram og aftur og virðist helst hall-
ast að því, að þar hafi ekkert verið sagt sem máli skipti. I mesta lagi hafi
Gunnar viljað flytja þjóðinni hugvekju um kosti lýðræðis og þjóðernis-
hyggju og nauðsyn þess að gæta tungu sinnar gagnvart Þjóðverjum. Hér
hafi aðeins verið skírskotað til þess stjórnarfars og stjórnarstefnu, sem ís-
lendingar bjuggu við 1938. Sigurður gerir því ráð fyrir, að Gunnar hafi
talið að þjóðin hefði þegar áunnið sér „traust og fulltingi" Þjóðverja og
Breta og þar með tryggt sig gegn „ásælni, yfirgangi og innrásum annarra
ríkja". En með þessu kemst hann í algjöra mótsögn við þann höfuðtilgang
Gunnars að finna nýja leið til að verja fullveldið, sem hvorki Þjóðabanda-
lagið né Norðurlönd megnuðu að verja. Mótsögnin stafar af því, að Sigurður
lokar augunum fyrir kjarnanum í máli Gunnars; þeim ráðstöfunum, sem
hann lagði til að yrðu gerðar „inn á við" og „út á við“ og afleiðingum
þeirra, sem Þórarinn Þórarinsson sá fyrir. Gunnar vildi lítt við þessar af-
leiðingar kannast, þegar á hólminn var komið, og Sigurður Líndal tekur
svar hans til Þórarins gott og gilt. „Fátt þarf sagnfræðingur meira að varast
en dægurskrif í áróðursskyni," segir Sigurður, og á það sannarlega við út-
leggingu sjálfs hans á svari Gunnars.
Sigurður segir, að ég hafi notað grein Þórarins Þórarinssonar sem heimild
um það, að „Gunnar Thoroddsen ... hafi látið taugar til þýskra nasista að
einhverju leyti ráða skoðunum sínum á utanríkismálum". Orðið „taugar" er