Skírnir - 01.09.1992, Blaðsíða 155

SKÍRNIR
HVERJIR EIGA FISKINN?
417
sér heimild til þess, rétt eins og þeir sem voru of seinir til að nema
hér land urðu að kaupa sér það.
Sú kenning að hver íslendingur ætti annað hvort að halda rétti
til veiða eða fá gjald fyrir að láta hann af hendi er engu sennilegri
en að hver Norðmaður á 10. öld hafi annað hvort átt að halda
rétti til að nema hér land eða fá gjald fyrir að láta hann af hendi.
Ég tel mig nú hafa sýnt fram á að engin siðfræðileg rök séu
fyrir þeirri kenningu að öllum Islendingum beri réttur á leigu eða
arði frá útgerðinni. Hitt er raunar miklu nær sanni að það sé rétt-
lætismál að tryggja rétt sjómanna og útgerðarmanna á fiskimið-
unum. Með þessu er vitaskuld ekki útilokað að einhver önnur
rök, hagfræðileg eða pólitísk, mæli með því að leggja meiri skatta
á útgerðina en gert er. Það er ekki mitt að dæma um það.
Af þessu skyldi enginn draga þá ályktun að núverandi kvóta-
kerfi sé réttlátt. Mér finnst trúlegt að sjómenn sem róa upp á hlut
eigi hefðbundinn rétt til veiða og því hefðu lögin átt að tryggja
þeim kvóta ekki síður en eigendum útgerðarfyrirtækja.
Helsta hlutverk löggjafa í réttarríki er að binda rétt þegnanna
fastmælum svo ekki fari á milli mála hver hann er og þeir geti ver-
ið öruggir um að njóta hans. Vissulega veita lögin mönnum oft
ný réttindi. Um þetta er gott eitt að segja en það má ekki glepja
menn til að halda að löggjafinn geti útdeilt réttindum algerlega að
vild. Honum ber siðferðileg skylda til að virða þann rétt sem
skapast hefur í samfélaginu og setja lög til varnar honum.
Lög um fiskveiðistjórnun eiga að skýra og verja rétt þeirra
sem stunda fiskveiðar. Þetta hygg ég að sé best gert með því að
veita þeim sem hafa stundað veiðar rétt til að halda þeirri iðju
sinni áfram hér eftir sem hingað til.
í júní 1992,
Atli Harðarson
Heimildir:
Locke, John: Ritgerð um ríkisvald, íslensk þýðing Atla Harðarsonar, Hið íslenzka
bókmenntafélag, Reykjavík 1986.
Ólafur Lárusson: Eignarréttur 1, Hlaðbúð, Reykjavík 1950.