Skírnir - 01.09.2000, Blaðsíða 222

458
RÓBERT H. HARALDSSON
SKÍRNIR
rúmlega níu klukkutíma löng sönnun þess að ekki er hægt að sjóða
þessa atburði [Helfararinnar] niður í einradda sögu, á einu tungumáli.
(308)
Um mynd Spielbergs segir Gauti hins vegar: „Schindler’s List dregur sam-
an mörg helstu stílbrigði sögulegra kvikmynda sem njóta sambærilegrar
fjármögnunar og markaðsstöðu [...]“ (309) og
Shoah er beinlínis stefnt gegn sölumöguleikum [...] Scbindler’s List er
aftur á móti þægilega innpökkuð í tæpa tvo tíma þannig að hennar má
njóta rasssærislaust í mjúku sæti með popp og gos við hendina. (311)
I höndum Gauta er Schindler’s List frekar stutt kvikmynd, annars vegar
vegna þess að hann fer rangt með lengd hennar (Schindler’s List er vel
rúmlega þrír klukkutímar að lengd) og hins vegar vegna þess að hann ber
þessa „styttu útgáfu“ saman við langa heimildarmynd. Látum það liggja á
milli hluta en snúum okkur að samanburðinum. Með honum lætur Gauti
ekki eingöngu í ljós þá óumdeildu skoðun að munur sé á heimildarmynd
og sögulegum kvikmyndum; rauði þráðurinn í röksemdafærslu hans er að
í sögulegum kvikmyndum á borð við Schindler’s List sé efniviðurinn
(saga Helfararinnar) sveigður að lögmálum frásagnarinnar og þörfum
markaðarins. Full ástæða er til að skoða rök hans fyrir þessu:
I fyrsta lagi er áhersla lögð á það að sagnfræðileg saga sé í grunnatrið-
um frásögn, þ.e. henni megi lýsa í fléttu. Það er með öðrum orðum
„plott“ í sögunni. Þessi sannfæring veldur því að atburðum er ljáð
form frásagna með upphaf, miðju og endi. Því falla sögulegir atburð-
ir undir hið klassíska frásagnarform þar sem helstu persónur eru
kynntar, atburðir eiga sér stað (flækja) og að síðustu leysist úr öllu
saman. Söguleg atburðaröð verður því oft að víkja fyrir frásagnar-
hættinum [...]. (309)
Gauti gerir hins vegar enga tilraun til að sýna að þetta eigi við um
Schindler’s List. Hann nefnir ekki stakt dæmi úr myndinni sem sýnir að
sögulegri atburðaröð hafi verið hnikað til, hvað þá að það hafi verið gert
í þágu frásagnarháttarins. Tilvitnunin heldur þannig áfram:
[...] líkt og varð um æviferil tónskáldanna Mozarts og Beethovens.
Ævisögur þeirra eru einfaldlega ekki nógu safaríkar til að bera uppi
kvikmyndir, þannig að eina ráðið var að sjóða saman oft snilldarlegar
fléttur kringum raunverulega atburði, líkt og gert var í Amadeus
(1984) og Immortal Beloved (1994). (s.st.)
Þessi dæmi, vafasöm í sjálfu sér, segja auðvitað ekkert um Schindler’s List.
Hefur sagan sem fjallað er um í Schindler’s List ekki nokkuð skýrt upp-