Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1991, Qupperneq 18

16
MÚLAÞING
Sámr snýr aðra leið ór dalnum. Hann ferr norðr til brúa ok svá yfir
brú ok þaðan yfir Möðrudalsheiði,...(ÍF XI, 109).
Samkvæmt nokkrum öðrum stöðum í frásögnum sögunnar virðist
hins vegar eðlilegra að hugsa sér Leikskála utan Hrafnkelsdals. Ef
Laugarhús voru utan Hrafnkelsdals eins og sagan segir og rök hafa
verið leidd að, þá var óhugsandi að Þorbjörn færi fyrst þangað, en
síðan aftur inn í Hrafnkelsdal og segði Sámi tíðindin um víg Einars. Á
leið sinni til Bjarna hefði hann sennilega farið um hlaðið hjá Sámi ef
Leikskálar voru í Hrafnkelsdal. Þegar Þorbjörn fór frá Laugarhúsum
til Leikskála segir sagan:
Hann léttir eigi, fyrr en hann kemr ofan til Leikskála,...(ÍFXI, 107).
Hrafnkelsdalur er ekki langur og innan dalsins léttir ríðandi maður
naumast á milli bæja. Alténd mundi það ekki þykja tíðindum sæta þó
að menn léttu ekki á þeim leiðum. Sagan gefur hins vegar ótvírætt til
kynna að Þorbjörn hafi riðið langan veg frá Laugarhúsum til Leik-
skála. Samkvæmt því væri eðlilegast að hugsa sér Leikskála einhvers-
staðar í norðanverðum Jökuldalnum. Sámur hafði ekki heldur spurt
víg Einars er Þorbjörn kom til hans og bendir það einnig til að lengri
vegur hafi verið á milli bæja þeirra en ef báðir stóðu í Hrafnkelsdal.
Þegar Sámur tók við vígsmálinu segir sagan: Sámr lætr taka sér hest
ok ríðr upp eptir dal ok ríðr á bæ einn ok lýsir víginu - fær sér menn
- á hendr Hrafnkeli. (ÍF XI, 108). Þetta ferðalag kemst trauðla fyrir í
Hrafnkelsdal, en ágætlega á Jökuldal. Og enn segir í sögunni: En at
vári, þá er komit var at stefnudögum, ríðr Sámr heiman upp á Aðalból
ok stefnir Hrafnkeli um víg Einars. Eptir þat ríðr Sámr ofan eptir
dalnum ok kvaddi búa til þingreiðar... Hrafnkell sendi þá menn ofan
eptir dalnum ok kvaddi upp menn. (ÍF XI, 108). Sá dalur sem átt er við
í síðari skiptin tvö er auðsjáanlega Jökuldalur, eins og raunar stendur
í einu handriti þar sem segir frá Hrafnkeli, en telja má útilokað að
Sámur hefði getað kvatt upp hóp búa í Hrafnkelsdal. En langlíklegast
er að einnig sé átt við Jökuldal þegar sagt er að Sámur ríði heiman að
frá sér „upp eptir dal“. Slíkt orðalag á vel við þegar um Jökuldal er að
ræða, en kemur illa heim við Hrafnkelsdal sem er sléttur og flatbotna.
Það á því einnig illa við staðhætti í Hrafnkelsdal þegar segir undir lok
sögunnar:
Sámr ferr nú brott með lið sitt ofan til Leikskála... (ÍF XI, 132).
Af því sem hér hefur verið rakið virðist mér sú ályktun nærtækust að
Leikskálar Hrafnkels sögu Freysgoða hafi ekki verið í Hrafnkelsdal,
heldur á sjálfum Jökuldalnum. Svo er að sjá af sögunni sem staðþekk-